Powiat średzki, gmina Kostomłoty

(nazwa niemiecka Jakobsdorf, Kreis Neumarkt)

 

Zabytki w Jakubkowicach

Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Jakubkowicach.

W ewidencji zabytków uwzględniono m.in. zabudowania dawnego zespołu pałacowo-parkowego z folwarkiem: oficynę mieszkalną (nr 13), oficynę mieszkalną (nr 14), stajnię i oficynę (nr 15), oficynę mieszkalną (nr 16), oficynę mieszkalną (nr 17), oficynę mieszkalną (nr 37), oficynę mieszkalną (nr 38), ruinę kolejnej oficyny, owczarnię, stajnię, dwie stodoły, ruinę obory, gorzelnię z kominem, warsztaty, mur graniczny i słupy bramne wjazdu na północny dziedziniec oraz relikt parku.  

Miejscowość wzmiankowano w 1228 roku jako Villa que adiacet Costinlot, a w 1298 roku pod nazwą Alperti et Jacobi villa. W 1306 roku jako właściciela wsi wymieniono Jacoba von Jacobsdorf. W kolejnych stuleciach majątek należał m.in. do rodzin von Schneider i von Koschenbahr.W 1795 w Jakubkowicach znajdowała się pańska siedziba z folwarkiem, karczma, 12 gospodarstw zagrodników wolnych i 11 zagrodników omłockowych, 7 innych domostw oraz wiatrak. We wsi były 34 zagrody zamieszkałe przez 220 osób. W Jakubkowicach wzmiankowano właściciela browaru, olejarni, kowala, 3 krawców i 2 szewców. W 1830 roku właścicielem majątku był von Lemberg. Według opisu miejscowości znajdował się w niej pałac, wiatrak, browar oraz gorzelnia. Jakubkowice liczyły 279 mieszkańców, w tym 79 katolików. W 1840 roku majątek za 59 000 talarów reńskich nabył kapitan von Maltitz. Pozostał właścicielem dóbr przynajmniej do 1845 roku. Pochodzące z tego roku dane statystyczne potwierdzają w Jakubkowicach istnienie siedziby szlacheckiej z folwarkiem, 50 domów, wiatraka, browaru, gorzelni, wyszynku. Wieś zamieszkiwały 324 osoby, w tym 110 katolików. Ewangelicy należeli do parafii w Piotrowicach. Katolicy uczestniczyli w nabożeństwach w kościele w Siemidrożycach podległym parafii w Piotrowicach, ludność ewangelicka również należała do parafii w Piotrowicach. W opisie wymieniono ponadto 7 rzemieślników, handlarza zbożem oraz hodowlę 1090 merynosów. Od 1852 roku dobra w Jakubkowicach należały do kupca Dyhrenfurtha. W latach 1872-1891 jako właściciela majątku wzmiankowano Ludwiga Dyhrenfurth. Około 1894 roku spadek przejął Walter Dyhrenfurth. Włości liczyły 335ha, w tym 278ha pól uprawnych, 23ha łąk, 18ha lasów, 16ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Przy folwarku działała gorzelnia. Walter Dyhrenfurth pozostał właścicielem dóbr do około 1920 roku. Księga adresowa wydana rok później wzmiankuje w Jakubkowicach Panienkę Gertrud Dyhrenfurth. W latach 1926-1937 dobra należały do Gertrud Dyhrenfurth, doktora honorowego Uniwersytetu w Tϋbingen oraz Pani Elisabeth von Tippelskirch, z domu von Knobelsdorff, żony generalnego konsula, zamieszkałej w Berlinie-Charlottenburgu. W 1937 roku majątek miał powierzchnię 319,5ha, w tym 257,5ha pól uprawnych, 8ha łąk, 15ha pastwisk, 17ha lasów, 14ha ogrodu, dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W dalszym ciągu funkcjonowała gorzelnia. W latach 1938-1945 posiadłość należała do rodziny von Tippelskirch, następnie została rozparcelowana. 

Pałac w I połowie XX wieku

Źródło: https://polska-org.pl/4344273,foto.html?idEntity=3523220 (dostęp: 6.02.2022r.)

Źródło: https://polska-org.pl/9641439,foto.html?idEntity=3523220 (dostęp: 6.02.2022r.)

Źródło: https://polska-org.pl/7095748,foto.html?idEntity=3523220 (dostęp: 6.02.2022r.)

Klasycystyczny pałac został zbudowany w XVIII wieku. Był budynkiem wzniesionym na planie prostokąta, dwukondygnacyjnym, nakrytym dachem naczółkowym. W centralnej części pałacu mieścił się ryzalit zwieńczony trójkątnym frontonem. W ryzalicie znajdowało się główne wejście poprzedzone portykiem kolumnowym podtrzymującym balkon. Elewacje ozdabiały wydatne gzymsy i obramowania wokół okien. Pałac od południe zamykał mniejszy dziedziniec folwarczny. Po wojnie rezydencję do totalnej rujnacji użytkowała miejscowa Spółdzielnia Kółek Rolniczych. Wreszcie w latach 60. Dokonano znacznych przeobrażeń dawnego majątku. Zbudzono zrujnowany pałac oraz część folwarku, w tym położony blisko rezydencji spichlerz.

Do rezydencji przylegał częściowo zachowany do dziś park. Z zabudowań dawnego majątku przetrwały głownie zabudowania mieszkalne i gospodarcze skupione wokół większego północnego majdanu. Z części południowej założenia przetrwała jedynie oficyna (dom mieszkalny nr 13). W ostatnich latach dawny park podzielono na działki budowlane. Na jego terenie wzniesiono już pierwsze nowe zabudowania mieszkalne.   

Jakubkowice położone są około 16 kilometrów na południe od Środy Śląskiej. Najkrótszy dojazd do miejscowości z miasta powiatowego zapewniają lokalne drogi przez Ciechów, Cesarzowice i Piersno. Dawny majątek położony jest w centrum Jakubkowic, po obydwu stronach drogi Zabłoto – Szymanowice.

Miejsce w którym znajdował się nieistniejący pałac:

51.05853359290853, 16.648651962827206

Damian Dąbrowski,

Luty 2022r.

Joomla templates by a4joomla