Powiat ząbkowicki, gmina Ciepłowody
(nazwa niemiecka: Jakobsdorf zu Siegroth, Kreis Nimptsch, od 1932r. Kreis Strehlen)
Rys historyczny i stan obecny:
Miejscowość wzmiankowana w 1375 r. jako Jocobsdorff. Z czasem Jakubów podzielono na dwa majątki dolny i górny (Nider- und Ober Jakobsdorf). W 1845r. właścicielką obydwu posiadłości była Pani Ernestine Wilhelmine Charlotte, wdowa po kapitanie von Luck, z domu von Burgsdorf. W tym czasie w miejscowości istniał już dwór i folwark. Przed 1856r. właścicielem dóbr został Leopold von Winterfeld. W jego rękach majątek w Jakubowicach pozostał przynajmniej do 1861r. Następnie włości należały Wilhelma Assiga (1866, 1876r.) i Georga Willerta (1886r.). W 1886r. majątek liczący 209ha, w tym 177ha pól uprawnych, 5ha łąk, 23ha lasów, 4ha dróg i podwórzy gospodarczych, nabył Paul Brandt (zm. po 1912r.). Pomiędzy 1912 a 1917r. dobra otrzymała w spadku wdowa po nim, Pani Katharina Brandt, z domu Rohde. W 1917r. powierzchnia posiadłości wynosiła 203,8ha, w tym 194,3ha pól uprawnych, 1,5ha łąk, 1,7ha ogrodu, 0,4ha lasów, 5,9ha gospodarstwa. Pani Katharina Brandt, z domu Rohde pozostała właścicielką dóbr do 1937r. W latach 1917-1937 zmieniali się tylko inspektorzy zarządzający folwarkiem: Knetsch (1917r.), Thilo Brambach (1921, 1930r.) i Hans Jonas (1937r.). Przed 1937r. majątek został nieznacznie powiększony i liczył 224,8ha, w tym 215,3ha pól uprawnych, 1,5ha łąk, 1,7ha ogrodu, 0,4ha lasów, 5,9ha dróg i podwórzy gospodarczych. Po drugiej wojnie światowej posiadłość przejęło państwo polskie. Na bazie folwarku w Jakubowie utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne. Następnie majątek w zarząd otrzymał Państwowy Ośrodek Hodowli Zarodowej. Obecnie trudno stwierdzić do kogo należą zrujnowane budynki gospodarcze i resztki dworu. Być może ich właścicielem jest Agencja Nieruchomości Rolnych.
Dwór
Na temat dworu w Jakubowie trudno znaleźć jakiekolwiek informacje. Nieznana jest zarówno data budowy jak i zniszczenia budynku. Dwór istniał już w 1845r., być może więc został wzniesiony w pierwszej połowie XIX wieku. W 1963r. budynek był jeszcze użytkowany. Oznacza to, że bez większych uszkodzeń przetrwał drugą wojnę światową i do obecnej ruiny został doprowadzony pod zarządem Państwowego Ośrodka Hodowli Zarodowej. Dziś z dworu otoczonego gęstą roślinnością pozostały tylko ściany zewnętrzne do wysokości drugiej kondygnacji. Brak przedwojennych widokówek z Jakubowa uniemożliwia odtworzenie wyglądu budynku w czasach świetności. Na podstawie istniejących ruin można stwierdzić, iż dwór był budynkiem murowanym z cegły, potynkowanym, założonym na rzucie prostokąta, zbliżonego do kwadratu, dwukondygnacyjnym, z użytkowym poddaszem. Dość dobrze zachowała się jedna z pięcioosiowych elewacji bocznych. Prawdopodobnie wszystkie elewacje były dzielone gzymsami między kondygnacjami i posiadały okna w opaskach z prostokątnymi nadokiennikami.
Wokół dziedzińca folwarcznego znajdują się zabudowania gospodarcze. Widać do niedawna były użytkowane, ponieważ są w lepszym stanie niż dwór. Mimo to i one powoli chylą się ku upadkowi.
Jakubów to obecnie jedna z najmniejszych miejscowości gminy Ciepłowody. Kilkanaście domostw zamieszkuje około 50 osób. Po folwarku widać, że czasy świetności wioska ma już za sobą. W obecnej sytuacji nie ma najmniejszych szans na uratowanie zrujnowanego zespołu dworsko-folwarcznego. Tylko kwestią czasu jest wyburzenie ruin budynków.
Zabytki w Jakubowie
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Jakubowie.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Jakubowa jest mało realny. W miejscowości zatrzymują się rzadko kursujące autobusy PKS ze Strzelina i Żelowic. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Przylesie, następnie DK403 i DK39 do Strzelina. Z miasta najlepiej wyjechać DK395 w stronę Ziębic. W miejscowości Wąwolnica trzeba z tej ostatniej trasy skręcić w prawo w lokalną drogę prowadzącą do Jakubowa przez Dankowice, Stachów, Czerwieniec i Zarzycę. Folwark z ruinami pałacu i zaniedbanym parkiem znajdują się na początku miejscowości, na lewo od głównej drogi. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 170km. Samochód można zaparkować na dawnym dziedzińcu gospodarczym.
Damian Dąbrowski,
Styczeń 2013 r.
