Powiat wrocławski, gmina Długołęka
(nazwa niemiecka Krakowahne, w latach 1937-1945 Luisengrund, Kreis Trebnitz)
Zabytki w Krakowianach
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Krakowianach. W ewidencji znalazł się zespół pałacowy: oficyna mieszkalna (nr 21), dom mieszkalny (nr 22), spichlerz (koło nr 22), spichlerz, park pałacowy.
Miejscowość wzmiankowano w 1418 roku pod nazwą Cracowen. Właścicielami majątku w Krakowianach byli m.in.: von Nieschemeuschel (1602r.), Augustin Heinrich von Kromayer (1612r.), Kaspar von Brukett (1640r.), Friedrich von Dreski (1641r.), von Kottulinski (1720r.), von Pogrell (1720r.), von Bock (1743r.). W latach czterdziestych osiemnastego stulecia nastąpił krótkotrwały podział dóbr na dolne i górne. Posiadłość Oberguth w 1746 roku była własnością rodu von Lokatelli. Dobra dolne (Niederguth) pozostały w rękach wspomnianego wcześniej hrabiego von Pogrell. Przed 1749 rokiem obydwa majątki w swych rękach połączyła Pani Petraschin. Kolejnymi właścicielami włości w Krakowianach byli: von Zange (1757r.), von Reinbaben (1775r.), von Scheliha (1779r.), von Stutterheim (1781r.). Według źródeł z lat 1783-1785 wioska należała do Pana von Dobschütz. W 1785 roku w Krakowianach wzmiankowano pański dom i dwa folwarki. W 1830 roku majątek posiadał Pan von Randow. W Krakowianach wzmiankowano pałac i folwark. W 1845 roku dobra były własnością spadkobierców Pana von Randow. W opisie miejscowości po raz kolejny wymieniono pałac wraz z folwarkiem. Według księgi adresowej z 1856 roku majątek należał do wdowy Oberst von Fiebig. Z kolei w księdze adresowej z 1872 roku jako właściciel dóbr rycerskich Krakowiany wymieniony został Otto von Fiebig. W 1878 roku posiadłość nabył Kurt von Scheliha, nieco później starszy ziemski i starosta (landrath) powiatu trzebnickiego (w latach 1891-1919). W 1894 roku dobra rycerskie Krakowiany liczyły 245ha, w tym 214ha pól uprawnych, 6ha łąk, 19ha lasów, 6ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W 1912 roku powierzchnia włości wynosiła 251,2ha, w tym 217,9ha pól uprawnych, 6,3ha łąk, 14,6ha lasu, 0,2ha stawów, 5,2ha parku i ogrodu, 7ha dróg, podwórzy gospodarczych oraz innych użytków. Po śmierci Kurta von Schelihy w 1919 roku majątek otrzymała w spadku wdowa po nim Pani Louise von Scheliha z domu baronówna von Seherr-Thoss. W 1930 roku właścicielką dóbr była Renate von Gynz-Rekowski z domu von Scheliha (zapewne córka Kurta von Scheliha i Louise z domu von Seherr-Thoss). Funkcję generalnego pełnomocnika pełnił jej mąż Hans von Gynz-Rekowski, kapitan w stanie spoczynku. Włości liczyły 223,5ha, w tym 186,2ha pól uprawnych, 3,2ha łąk, 15ha lasu, 0,2ha stawów, 9,1ha pastwisk, 1,8ha parku, 1,9ha ogrodu, 6,3ha dróg, podwórzy gospodarczych oraz innych użytków. Według księgi adresowej z 1937 roku zarówno właścicielka, wielkość majątku i sposób zagospodarowania gruntów nie uległy zmianie. Zapewne w rękach rodziny von Gynz-Rekowski dobra pozostały do zakończenia drugiej wojny światowej. Po 1945 roku zostały przejęte przez państwo polskie. Rezydencja w Krakowianach prawdopodobnie została zniszczona w czasach Polski Ludowej. Obecnie po pałacu nie ma żadnego śladu. Z majątku pozostał zaniedbany park oraz część zabudowań mieszkalnych i gospodarczych folwarku. Większość budynków wzniesiono w czasach rządów Kurta von Schelihy (w latach 1884-1885). Być może dokonał on również przebudowy nieistniejącej rezydencji. Brak dostępu do przedwojennych zdjęć z miejscowości uniemożliwia przedstawienie wyglądu pałacu.
Krakowiany znajdują się około 30 kilometrów na północny-wschód od Wrocławia. Ze stolicy województwa najlepiej wyjechać autostradą A8 i kontynuować podróż drogą szybkiego ruchu S8 - w kierunku Oleśnicy - do węzła przy miejscowości Łozina. Z Łoziny do Krakowian prowadzi lokalna droga przebiegająca przez Bierzyce i Zaprężyn. Zespół pałacowy, a właściwie dawny folwark, znajduje się na północnym krańcu wioski. Samochód można zostawić w pobliżu zabudowań pofolwarcznych.
Damian Dąbrowski,
Listopad 2016r.
