Powiat średzki, gmina Malczyce
(nazwa niemiecka Blumerode, Kreis Neumarkt)
Zabytki w Kwietnie
Do rejestru zabytków w Kwietnie zostały wpisane
- kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. fil. p.w. Chrystusa Króla, 1891,
nr rej.: A/1027 z 4.10.2007
- zespół pałacowy, 4 ćw. XIX, nr rej.: A/3749/383/W z 31.12.1976:
- pałac 1889-92
- budynek zarządcy
- park
- grobowiec
- grota
- sztuczna ruina
Ponadto w ewidencji zabytków uwzględniono m.in. kolejne zabudowania zespołu pałacowego: dwie oficyny pałacowe, stodołę, spichlerz, wozownię, trzy obory, remizę (dawną wagę ?), mur i bramę północną, bramę wschodnią.
Miejscowość wzmiankowano w 1355r. jako Blumrode, a w 1413 roku jako Blumenrode. W 1506 roku Kwietno należało do rodu von Landskron. W połowie XVII wieku właścicielami miejscowości byli członkowie rodu von Wolzogen. W 1680 roku w Kwietnie wzmiankowano Friedricha Gϋnthera barona von Wolzogen Około 1681r. Joanna Franciszka baronowa Skrbenska wniosła majątek w posagu Hartwigowi Dobrzikowskiemu z Malejowa. Kolejnymi właścicielami posiadłości byli Karl Heinrich von Dehn i od 1715 roku jego zięć Joachim Siegmund von Zedlitz und Neukirch. Ten ostatni pozostał posiadaczem dóbr przynajmniej do 1723 roku. W 1743 roku włości znajdowały się w rękach spadkobierców rodu von Bibran. W 1746 roku majątek należał do Karla Ernsta von Rhedigera, a następnie w 1752 roku do Johanna Erdmanna von Rhedigera. W 1789 roku w Kwietnie znajdowała się pańska siedziba, 2 folwarki, probostwo, szkoła, 20 gospodarstw zagrodniczych, młyn, kuźnia. W sumie 38 domostw zamieszkiwało 189 osób. W 1830 roku dobra należały do Pani von Stechow. W Kwietnie wzmiankowano 53 domy, pałac, 304 mieszkańców, w tym 3 katolików, ewangelicki kościół, szkoła, młyn wodny, cegielnia. Wieś liczyła 304 mieszkańców, w tym 3 katolików. W 1845 roku właścicielem dóbr był dr medycyny Ewald Mϋller von Klobuczinsky, wymieniany w księgach adresowych do 1857 roku. W Kwietnie znajdował się pałac, folwark, 63 domy, ewangelicki kościół parafialny, probostwo, szkoła, wiatrak, dwie cegielnie. Miejscowość zamieszkiwały 403 osoby, w tym 27 wyznania katolickiego. Około 1861 roku majątek przeszedł w ręce referendarz Henri Ravené. Pozostał on właścicielem włości przynajmniej do 1886 roku. Na początku lat 90-tych XIX wieku posiadłość nabył przemysłowiec Karl Wilhelm Scheibler junior z Łodzi (ur.1862r., zm.1935r.). Funkcję generalnego pełnomocnika pełnił dyrektor ziemski von Wedel z Dębic. Dobra liczyły 602ha, w tym 400ha pól uprawnych, 37ha łąk, 130ha lasów, 2ha stawów, 29ha parku, 4ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Przy folwarku działała cegielnia. W 1912 roku generalnym pełnomocnikiem był dyrektor Kluge z Dębic. Włości miały powierzchnię 611,42ha, w tym 421,58ha pól uprawnych, 50,11ha łąk, 117,28ha lasów, 8,89ha wód, 13,56ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W 1930 roku grunty od Karla von Scheiblera dzierżawił W. Schulze, oberamtmann z pałacu Dębice. Dyrektorem ziemskim był Sauer z Kwietna. W 1935 roku po śmierci męża włości otrzymała w spadku wdowa Pani Anna von Scheibler z domu Grohman (ur.1864r., zm.1945r.). Gospodarstwo dzierżawił von Kramsta z Chwalimierza, a funkcje dyrektora ziemskiego i generalnego pełnomocnika pełnił Franz Hoppe z Dębic. Dobra rycerskie Kwietno miały powierzchnię 610,44ha, w tym 389,6ha pól uprawnych, 50,11ha łąk, 30ha pastwisk, 118,28ha lasów, 8,89ha wód, 13,56ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W gospodarstwie w dalszym ciągu działa cegielnia.
Siedziba Scheiblerów została zajęta przez Armię Czerwoną w 1945 roku. Co ciekawe żołnierze radzieccy przebywali w budynku aż do 1953 roku. Kiedy zabytek pozostawał w ich rękach miał miejsce pożar dachu na początku lat 50-tych XX wieku. Następnie pałac otrzymało Kuratorium Oświaty i Wychowania we Wrocławiu. Po remoncie i pracach adaptacyjnych w budynku otwarto szkołę podstawową. W latach 1970-1977 w rezydencji funkcjonowała Zbiorcza Szkoła Gminna w Malczycach. Kolejny użytkownik pałacu Państwowe Gospodarstwo Rolne Środa Śląska Zakład Rolny Kwietno w latach 1977-1978 przeprowadził remont zabytku, zmieniając go w wielorodzinny budynek mieszkalny. Po likwidacji PGR-u w 1991 roku budynek został opuszczony. Jego stan zachowania był dobry. W kolejnych latach Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa sprzedała pałac osobie prywatnej. Inwestor rozpoczął remont zabytku. W krótkim czasie prace zostały przerwane i budynek powoli niszczał. Około 2011 roku pałac nabył kolejny prywatny właściciel. W ciągu paru lat przeprowadził generalny remont zabytku. Obecnie pałac jest prywatną rezydencją. Teren wokół ogrodzony, brak możliwości zwiedzania, czy choćby nawet podejścia w pobliże budynku. Nowe nasadzenia w parku z biegiem czasu uniemożliwią nawet zobaczenia dawnej siedziby Scheiblerów choćby zza płotu. Na ogrodzeniu umieszczono tabliczkę zakaz fotografowania. Na szczęście nie żyjemy w totalitarnym państwie. Prywatny inwestor jest właścicielem obiektu i może zakazać wejścia na jego teren, natomiast nie jest właścicielem widoku zabytku ujętego w rejestrze pod nr A/3749/383/W z 31.12.1976r. Wygląd zewnętrzny pałacu jest własnością państwa i o jego jakichkolwiek zmianach decyduje reprezentujący państwo urzędnik – konserwator zabytków – bez którego zgody właściciel budynku nie może w jakikolwiek sposób ingerować w bryłę rezydencji.
Pałac na fotografiach z końca XIX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/9389136,foto.html?idEntity=549763 (dostęp: 30.07.2021r.)
Źródło: https://polska-org.pl/9389552,foto.html?idEntity=549763 (dostęp: 30.07.2021r.)
Rezydencja w Kwietnie była wzmiankowana już w XVIII wieku. Obecny neorenesansowy pałac został ufundowany przez Karla Wilhelma Scheiblera w latach 1891-1892. Siedzibę wzniesiono według projektu Karla Heidenreicha, bądź Karla Schmidta. Budynek murowany, założony na planie prostokąta, podpiwniczony, dwu- i trzykondygnacyjny, nakryty wysokim wielospadowym dachem. Bryłę pałacu urozmaicają ryzality, wieże, wieżyczki, szczyty, podcienia, opaski wokół okien, gzymsy. Elewacje wykonano z czerwonej cegły licówki, kontrastującej z białym detalem. Układ wnętrz dwutraktowy, z centralnym westybulem i salonem. Do pałacu przylega rozległy park, w nim m.in. rozległy staw i sztuczne ruiny, wzniesione z kamienia pod koniec XIX wieku. Na wschód od rezydencji rozległy dziedziniec folwarczny, otoczony zaniedbanymi i powoli popadającymi w ruinę zabudowaniami gospodarczymi i mieszkalnymi dla pracowników majątku.
Kwietno położone jest około 10 kilometrów na zachód od Środy Śląskiej. Z miasta powiatowego dojazd DK 94 w kierunku Legnicy, a następnie drogą wojewódzką nr 345. Ta ostatnia trasa prowadzi przez Kwietno. Zespół pałacowo-folwarczny znajduje się w zachodniej części miejscowości.
Dokładna lokalizacja pałacu:
51.17254772051366, 16.46699898468202
Damian Dąbrowski,
Lipiec 2021r.
