Powiat kluczborski, gmina Byczyna
(nazwa niemiecka: Kochelsdorf, Kreis Kreuzburg)
Rys historyczny i stan obecny:
Pierwsza wzmianka źródłowa o miejscowości pochodzi z 1404 r., kiedy to jej właścicielem był Diczko Beczka. Kochłowice prawdopodobnie powstały jednak znacznie wcześniej i należały do dóbr biskupich. Około 1450 r. jako właściciel Kochłowic i Skałąg koło Kluczborka wzmiankowany był Jan Tschammer. W niektórych dokumentach występuje on pod nazwiskiem Kochlowski, utworzonym od miejscowości Kochłowice. Jego nieznana z imienia córka została małżonką Konrada von Spiegla, któremu prawdopodobnie wniosła w wianie rodzinne posiadłości. Na początku XVI w. miejscowość należała do Hanusza Ezammera. W XVIII w. właścicielem Kochłowic koło Kluczborka i Wojciechowa Małego koło Sycowa był Justus (Jan) Wolrad Fryderyk von Bode (zm. 1753 r.) wicekanclerz Kilonii, a później prezydent Wyższego Urzędu Górnego Śląska. Następnie majątki odziedziczył syn Justusa, Adolf Chrystian (1736-1799), a po nim jego syn Karol Zygmunt Adolf. Jednocześnie właścicielem jakiejś części Kochłowic był w XVII i XVIII w. ród von Pritwitz. W 1831 r. posiadłość zakupiła rodzina von Richthofen. W drugiej połowie XIX w. właścicielem majątku w Kochłowicach był Heinrich von Aulock. W 1898 r. dobra zakupił Karol von Jordan, rycerz zakonu joannitów, posiadacz Sierosławic i Wojsławic koło Kluczborka. Wybudował on w Kochłowicach nowy pałac i przekazał go wraz z majątkiem synowi Ernestowi. Od 1937 do 1945 r. właścicielem posiadłości był Franz von Aulock. Po drugiej wojnie światowej dawny folwark przekształcono w PGR, a w pałacu urządzono siedzibę zespołu PGR i Inspektoratu PGR Kluczbork. Obecnie dawna rezydencja jest wykorzystywana jako wielorodzinny budynek mieszkalny, zamieszały przez byłych pracowników PGR-u. Budynek można zwiedzać tylko z zewnątrz.
Pałac otacza park krajobrazowy o pow. 2,8 ha założony na początku XIX w. Cechuje go zróżnicowana kompozycja, pewien obszar ma charakter typowo leśny, w części środkowej znajduje się polana i mniej zwarte zadrzewienie. W drzewostanie parku przeważają rodzime gatunki liściaste: lipa drobnolistna, dąb szypułkowy, grab zwyczajny, wiąz, klon jawor. Nielicznie występują gatunki: kasztanowiec zwyczajny, daglezja zielona, świerk pospolity, sosna wejmutka, żywotnik zachodni. Najstarsze drzewa osiągają wiek do 180 lat, występują też nasadzenia z II połowy XX w. Wschodnią granicę parku stanowi rzeka Pratwa. W pobliżu parku znajduje się budynki gospodarcze folwarku, najcenniejszym z nich jest dawny spichlerz.
Pałac w Kochłowicach wzniesiono około 1923 r., prawdopodobnie w miejscu wcześniejszej budowli (świadczy o tym otaczający go, starszy park). Budynek murowany z cegły, potynkowany, wzniesiony na planie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacjowy, z zagospodarowanym poddaszem, nakryty dachem mansardowym z lukarnami. Fasada jedenastoosiowa, z asymetrycznie usytuowanym trzyosiowym ryzalitem mieszczącym główne wejście, zwieńczonym neorenesansowym szczytem. W elewacji ogrodowej analogiczny ryzalit, poprzedzony gankiem filarowym (prawdopodobnie kiedyś dźwigającym balkon) oraz niewielka parterowa przybudówka. Elewacje znacznie uproszczone, zachowane gzymsy (międzypiętrowy i wieńczący) i prostokątne obramienia otworów okiennych.
Pałac w Kochłowicach nie podlega ochronie konserwatorskiej co może doprowadzić do znaczących przekształceń obiektu. Park pałacowy z aleją dojazdową zostały wpisane do rejestru zabytków 05.03.1978 r. pod nr 28/78.
Informacje praktyczne i dojazd:
Do Kochłowic teoretycznie można dojechać komunikacją publiczną, w praktyce może to być jednak bardzo trudne, ponieważ między Kluczborkiem a Kochłowicami kursują tylko cztery autobusy PKS i tylko w dni robocze. Do Kluczborka można bez problemów dotrzeć pociągiem z Katowic lub Tarnowskich Gór. Do pociągu można zabrać rower i ostatni odcinek z Kluczborka do Kochłowic, liczący około 15 km pokonać w ten sposób. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic DK 78 do Tarnowskich Gór, a następnie do DK 11 w kierunku Poznania. W miejscowości Biskupice, za Kluczborkiem, należy skręcić z tej trasy w lewo, w lokalną drogę do Kochłowic. Odległość: w jedną stronę niecałe 120 km. Na miejscu samochód można zostawić na parkingu przed pałacem.
Damian Dąbrowski
Maj 2010 r.
