Powiat lubliniecki, gmina Kochanowice
(nazwa niemiecka: Kochtschütz, Kreis Lublinitz)
Rys historyczny i stan obecny:
Pierwsza wzmianka o Kochcicach pochodzi z 1419 r. Wioska była wtedy własnością Michała Strzały, pochodzącego ze znanego śląskiego rodu rycerskiego. Na początku XVI wieku w wyniku koligacji rodzinnych miejscowość przejął Herman I von Kochtitzki. Do rodziny Kochcickich należały w tym czasie rozległe majątki: Lubliniec, Kochcice, Koszęcin, Kochanowice, Gierałtowice i inne. W rękach potomków Hermana I: Jana I (zm.1549 r.), Jana II (zm. 1611 r.), Jana III (zm. 1612 r.) i Andrzeja (zm. 1633 r.) Kochcice pozostały do 1633 r., kiedy to za udział w wojnie trzydziestoletniej po stronie protestantów, posiadłości Kochcickiego zostały skonfiskowane przez cesarza. W latach 1640-45 dobra rozparcelowano. Lubliniec z okolicą (w tym Kochcice) nabyła rodzina Cellarich. Ród Cellarich bardzo szybko stracił majątki i w nieznanych okolicznościach Kochcice na początku XVIII w. znalazły się w rękach Strachwitzów. W 1811 r. miejscowość nabył od nich Sylwiusz von Aulock. Kolejną właścicielką była Maria von Ernst, wdowa po Sylwiuszu von Aulock. Na początku XX w. dobra kochcickie wykupił hrabia Franciszek II von Ballestrem i przekazał je swemu młodszemu synowi Ludwikowi Karolowi. Hrabia Ludwik Karol von Ballestrem (1875-1957) był ostatnim właścicielem majątku, który musiał opuścić w 1945 r., uchodząc przed zbliżającą się Armią Czerwoną.
Pałac w Kochcicach został wybudowany w latach 1906-1909 dla Ludwika Karola von Ballestrem. Biorąc pod uwagę długą historię miejscowości i jej związek ze znanymi i majętnymi rodami, można przypuszczać, że już we wcześniejszych wiekach istniała w Kochcicach jakaś rezydencja, niestety nie posiadam żadnych informacji na jej temat. Na zachód od pałacu znajduje się kompleks budynków mieszkalnych i gospodarczych folwarku: stajnia, wozownia, ujeżdżalnia, gorzelnia, dwukondygnacyjne domy wielorodzinne oraz budynek określany jako dawny dwór. To jedyna informacja o dawnej rezydencji, trudno ustalić z jakiego czasu pochodzi ten budynek.
Po drugiej wojnie światowej rozszabrowany pałac został przeznaczony na ośrodek kolonijny. Następnie w latach 1952-62 pełnił funkcję Ośrodka Szkolenia Kadr Rolniczych, a od 1963 r. Wojewódzkiego Ośrodka Rehabilitacji. Obecnie w pałacu znajduje się Oddział Rehabilitacji, Balneologii i Medycyny Fizykalnej Samodzielnego Publicznego Wojewódzkiego Szpitala Chirurgii Urazowej z Piekar Śląskich. Ze względu na pełnioną funkcję możliwości zwiedzania rezydencji są mocno ograniczone, jednak bez problemu można pospacerować po otaczającym zabytek parku krajobrazowym z okazami starodrzewia.
Neobarokowy pałac wzniesiony na planie prostokąta, murowany z cegły, potynkowany, dwukondygnacyjny, podpiwniczony, nakryty dachem mansardowym z lukarnami. Fasada (elewacja południowa) jedenastoosiowa, z trzyosiowymi ryzalitami bocznymi i ryzalitem środkowym mieszczącym wejście z półkoliście zamkniętym portalem flankowanym kolumnami. Ponad wejściem znajduje się balkon, a ryzalit wieńczy wklęsło-wypukły naczółek z alegorycznymi grupami rzeźb i kartuszem herbowym. Fasadę poprzedza podjazd. Elewacja ogrodowa trzynastoosiowa z wydatnym trzyosiowym ryzalitem ujętym jednokondygnacyjnymi aneksami, poprzedzonym tarasem i schodami. Przyziemie boniowane, elewacje podzielone za pomocą pilastrów, okna w obramieniach (na pierwszym piętrze prostokątnych, na parterze z naczółkami zamkniętymi łukiem półkolistym). Wnętrza zachowały dwutraktowy układ z korytarzem pomiędzy traktami i holem na osi. Za wyjątkiem korytarza parteru sklepionego kolebkowo, pomieszczenia przykrywają sufity, część z fasetami i dekoracją sztukatorską. Pierwsza kondygnacja jest wyższa, tworzy tak zwane piano nobile.
Informacje praktyczne i dojazd:
Do Kochcic jest możliwy dojazd komunikacją publiczną, zabiera on jednak sporo czasu. W pierwszej kolejności należy dostać się do Lublińca, najlepiej pociągiem z Katowic lub Tarnowskich Gór, następnie z Lublińca do Kochcic dojeżdżają autobusy PKS-u, w dni robocze dziewięć kursów. Wybierającym podróż samochodem proponuję jechać z Gliwic DK 78 do Tarnowskich Gór, dalej DK 11 w kierunku Poznania, za Lublińcem, w miejscowości Jawornica należy skręcić w lewo w lokalną drogę do Kochcic. Adres: ul. Zamkowa 1. Samochód można zostawić na parkingu na terenie szpitala lub przed ogrodzeniem parku. Odległość: w jedną stronę około 60 km .
Damian Dąbrowski,
Grudzień 2009 r.
