Powiat strzeliński, gmina Borów
(nazwa niemiecka: Baumgarten, Kreis Strehlen)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: 1293r.
Rys historyczny i stan obecny:
W 1293r. bracia Lutek i Pakosław, synowie Pakosława Zdzieszyca, sprzedali folwark Kojęcin Henrykowi Mulheimowi, mieszczaninowi wrocławskiemu. W 1360r. wioska należała do Henno Jesira. W 1380r. jego spadkobierca Grzegorz Jeser (Jesir) sprzedał Kojęcin niejakiemu Czudemannowi, mieszczaninowi wrocławskiemu. W siedemnastym stuleciu majątek w miejscowości należał do rodziny von Pfeil. Hrabiowie von Pfeil ufundowali pierwszą rezydencję w Kojęcinie. W 1795r. dobra rycerskie Kojęcin wraz z pobliskim Jaksinem (Jexau) przeszły na własność rodu von Schickfuss und Neudorff. W 1845 i 1857r. jako posiadaczka majątków wzmiankowana była Pani Elise von Schickfuss. Według księgi adresowej z 1886r. dobra Kojęcin należały w tym czasie do Leopolda von Schickfuss. Majątek liczył 153ha,w tym: 123ha pól uprawnych, 17ha łąk, 5ha lasów, a 8ha wynosiła powierzchnia parku, dróg i podwórzy gospodarczych. W rękach Leopold von Schickfuss dobra pozostały co najmniej do 1902r., następnie odziedziczył je Alexander von Schickfuss und Neudorff auf Trebnig, wymieniony po raz pierwszy w Kojęcinie w 1905r. W 1912r. posiadłość należąca do Alexandra von Schickfuss und Neudorff liczyła 147ha, z tego: 130ha pól uprawnych, 9,5ha łąk, 5ha lasów, 2,5ha gospodarstwo. Alexander von Schickfuss und Neudorff wzmiankowany był jako właściciel majątku w 1917 i 1921r. Przed 1930r. dobra otrzymał w spadku Leopold von Schickfuss und Neudorff. W 1937r. posiadłość podzielona była między: Leopolda von Schickfuss und Neudorff auf Trebnig (36,9%), Giselę von Witzleben (27,8%), Irmgardę Michalowsky (35,3%). Leopold von Schickfuss dzierżawił w tym czasie nie należące do niego części majątku. Całością dóbr liczących w dalszym ciągu 147ha zarządzał inspektor Conrad Klose. Po drugiej wojnie światowej posiadłość została znacjonalizowana i zapewne przekazana w zarząd Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu. Obecnie pałac w Kojęcinie jest częściowo zamieszkały. Teren wokół budynku nieogrodzony, na miejscu brak informacji o stanie własnościowym. Pałac być może należy do prywatnego właściciela. Za rezydencją rozciąga się zaniedbany park krajobrazowy. W pobliżu zabudowania gospodarcze dawnego folwarku, część z nich w ruinie.
Pałac
Klasycystyczna rezydencja wzniesiona na początku XIX w. dla rodziny von Schickfuss und Neudorff, być może w miejscu siedemnastowiecznej siedziby rodu von Pfeil. Budynek murowany z kamienia łamanego i cegły, potynkowany, zbudowany na planie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty łamanym dachem naczółkowym. Fasada (elewacja południowa) dziewięcioosiowa z centralnym głównym wejściem, poprzedzonym schodami. Trzy środkowe osie elewacji frontowej akcentuje trójkątny przyczółek z okulusem. Od zachodu do pałacu dostawiono dwuosiową parterową dobudówkę, nakrytą dachem dwuspadowym. Na osi elewacji tylnej wyjście prowadzące do ogrodu, poprzedzone schodami. Elewacje zachowały nieliczne detale architektoniczne: proste gzymsy ponad oknami parteru (część z nich podtrzymywana na konsolkach) i dekorację stiukową wokół okulusa w przyczółku od strony frontu. Układ wnętrz dwutraktowy, z sienią ze schodami i owalnym salonem na osi. Piwnice nakryte stropami odcinkowymi i sklepieniem kolebkowym, pozostałe pomieszczenia nakrywają płaskie stropy z sufitami. W salonie zachowane resztki dekoracji stiukowej.
Zabytki w Kojęcinie
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Kojęcinie. Zachowany pałac, pomimo zachowania skromnych dekoracji na pewno wart jest ochrony konserwatorskiej.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Kojęcina jest praktycznie nierealny. W miejscowości zatrzymuje się raz dziennie autobus PKS ze Strzelina. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, następnie DK396 w stronę Strzelina. Za miejscowością Ośno z tej ostatniej trasy należy skręcić w prawo w lokalną drogę prowadzącą do Kojęcina przez Wawrzęcice i Grodziszowice. Pałac wraz z parkiem znajdują się na prawo od głównej drogi. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 150km. Samochód można zaparkować obok budynków gospodarczych naprzeciw pałacu.
Damian Dąbrowski,
Styczeń 2012 r.
