Powiat opolski, gmina Dąbrowa
(nazwa niemiecka: Schönwitz, Kreis Falkenberg O.S.)
Rys historyczny i stan obecny:
Barokowy dwór w Karczowie został zbudowany na przełomie XVII i XVIII w. Zabytek często zmieniał właścicieli i ulegał licznym przebudowom. Na przełomie XVIII i XIX w. Karczów był własnością rodziny von Tschirsky, w 1818 r. należał do majora von Arnstead`a, a następnie do hrabiego Fryderyka Leopolda Stollberg zu Stollberg. Kolejni właściciele to od 1843 r. Alois Dionizy Otto, od 1859 r. Weber, a po nim od 1862 r. Walter z Nysy. Problemy finansowe Waltera z Nysy doprowadziły w 1890 r. do licytacji majątku. W jej wyniku Karczów nabył Fryderyk von Wichelhaus. Miejscowość w rękach rodziny von Wichelhaus pozostała do 1945 r. Dwór przebudowywany w 1831, 1862 i w 1905 r. Po drugiej wojnie światowej rezydencją zarządzała spółdzielnia rolnicza, PGR Sokolniki oraz Zakład Unasienniania Zwierząt. Przeprowadzony w latach 1970-75 przez to ostatnie przedsiębiorstwo remont uratował zabytek od zagłady. Działalność dyrektora Zakładu Unasienniania Zwierząt Andrzeja Zydka zostaje zauważona na szczeblu krajowym, w 1975 roku Karczów otrzymał I nagrodę w I Ogólnopolskim Konkursie na Najlepszego Użytkownika Obiektu Zabytkowego. Niestety od tego czasu wiele się zmieniło. W 1998 r. zabytek został przekazany Politechnice Opolskiej. Uczelnia zabezpieczyła teren ogrodzeniem, zapewniła stróża i na tym poprzestała. Remont obiektu przekracza jej możliwości finansowe, los dworu w Karczowie jest dziś bardzo niepewny.
Barokowy dwór jest murowany z cegły, otynkowany, wzniesiona na planie prostokąta, na wysoko sklepionych piwnicach, dwukondygnacyjny, nakryty wysokim dachem mansardowym z powiekami. Fasada 7-osiowa z centralnie umieszczonym wejściem, w elewacji pn. na osi umieszczony taras z kamiennymi schodami. Elewacje zachowały neobarokowe podziały z końca XIX w.: boniowane narożniki, środkowe części elewacji frontowej i północnej oraz wysoki cokół, pilastry w wielkim porządku, ozdobne obramowania okien. Układ wnętrz dwutraktowy z obszerną sienią pośrodku i korytarzem między traktami w części wschodniej. W narożniku pn.-zach. sala sklepiona kolebkowo-krzyżowo, w pozostałych pomieszczenia sufity, w większości z fasetami. We wnętrzach elementy wyposażenia z pałacu w Raszkowicach.
Na północ od dworu przetrwał niewielki 3 hektarowy park założony przez Fryderyka Leonarda Konrada von Tschirsky w 1791 r. Wśród licznych okazów starodrzewu wyróżniają się dwa 250-letnie dęby szypułkowe o obwodach pni 538 i 574 cm oraz aleja na osi elewacji północnej.
W Karczowie znajdują się również dwa niewielkie zabytkowe kościoły: katolicki i ewangelicki.
Informacje praktyczne i dojazd:
Do Karczowa można dojechać komunikacją publiczną jest to jednak bardzo trudne. Najpierw należy dotrzeć do Opola, najlepiej pociągiem z Gliwic, następnie należy jechać PKS-em w kierunku Skorogoszczy, autobus ten zatrzymuje się w Karczowie. Niestety PKS na trasie Opole - Skorogoszcz kursuje tylko w dni robocze i to zaledwie siedem razy w ciągu dnia. Osobom podróżującym samochodem proponuję dojazd autostradą A4 do węzła Prądy, a dalej DK 46 w kierunku Opola, następnie skręt w lewo w DK 94 w stronę Brzegu. Karczów przecina wspomniana DK 94, dwór znajduje się po lewej stronie drogi. W jedną stronę około 97 km. Na miejscu można zostawić samochód na parkingu przed Stacją Hodowli i Unasieniania Zwierząt. Dwór można zobaczyć z większej odległości, zza ogrodzenia. Wejście na teren należący do Politechniki Opolskiej wymaga pisemnej zgody dyrekcji uczelni. Będąc w Karczowie warto zwiedzić blisko położone miejscowości: Narok, Niewodniki, Ciepielowice, Dąbrowa.
Damian Dąbrowski,
Lipiec 2009 r.
