Powiat kluczborski, gmina
(nazwa niemiecka: Kostau, Kreis Kreuzburg)
Rys historyczny i stan obecny:
O najdawniejszych dziejach Kostowa bardzo trudno znaleźć jakieś informacje. Kościół parafialny p.w. św. Augustyna ma średniowieczną metrykę. Około połowy XVI w. świątynia została przejęta przez protestantów. Z drugiej połowy XVI w. pochodzą pierwsze wzmianki o właścicielach wioski. Kostów należał wtedy do rodziny Frankenberg-Proschlitz. W 1767 r. zmarł Gustaw Ferdynand, syn Jana von Frankenberg-Proschlitz, sędziego ziemskiego i dworskiego Kluczborka oraz Byczyny, odtąd majątek przejął ród von Strachwitz. Po śmierci synów Friedricha von Strachwitz w 1833 r. dobra zakupił Hyacinth von Aulock. Około połowy XIX w. źródła wspominają jego syna, Heinricha von Aulock, żonatego z Elisabeth von Schmackowsky i trójkę ich córek: Marię Jadwigę (ur. 1857), małżonkę Eugeniusza Jana Józefa Mitschke von Collande, Teresę Marię Annę (ur. 1861), żonę hrabiego Antoniego Karola Konrada Lanckorońskiego z Brzezia i Elżbietę Marię (ur. 1865) małżonkę Emanuela Wiktora Matuschka von Topolczan. Od końca XIX w. do 1945 r. dobra kostowskie należały do Ballestremów. Po drugiej wojnie światowej majątek został znacjonalizowany, a na jego bazie stworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne.
Późnobarokowy pałac w Kostowie został wzniesiony pod koniec XVIII w. dla Friedricha von Strachwitz. Był to budynek dwukondygnacjowy, nakryty dachem mansardowym, z centralnie umieszczonym trzykondygnacjowym ryzalitem, zwieńczonym trójkątnym przyczółkiem. Około 1900 r. pałac został przebudowany dla rodziny von Ballestrem, między innymi dobudowano ośmioboczną wieżę, zwieńczoną baniastym hełmem. W 1955 r. pałac został w znacznym stopniu zniszczony przez pożar. Odbudowa z lat 1957-58 zniekształciła sylwetkę budynku, poprzez dodanie trzeciej kondygnacji oraz zatarła większość cech stylowych.
Pałac murowany z cegły, potynkowany, wzniesiony na piwnicach sklepionych kolebkowo, na planie prostokąta, trzykondygnacjowy, nakryty dachem czterospadowym. Fasada (elewacja północna) jedenastoosiowa, z centralnym trzyosiowy ryzalitem. Elewacja ogrodowa o układzie podobnym do fasady, z mniej wydatnym ryzalitem, przed którym czterofilarowy ganek podtrzymujący balkon na wysokości pierwszego piętra. Od zachodu do pałacu dostawiona trzyosiowa przybudówka z końca XIX w., od wschodu wieża, obecnie nakryta hełmem w kształcie stożka. Elewacje budynku pierwotnie bogato zdobione detalem, obecnie bardzo uproszczone, jedynie w ryzalicie fasady zachowane pilastry oraz obramowania okien z nadokiennikami trójkątnymi i segmentowymi. Układ wnętrz dwutraktowy, z korytarzem pomiędzy traktami i centralnie umieszczoną sienią z dwubiegową klatką schodową oraz dawnym salonem od strony ogrodu. Pałac obecnie pełni funkcję wielorodzinnego budynku, można go obejrzeć z zewnątrz.
Wokół pałacu zachowane resztki dawnego parku krajobrazowego, z osią widokową, półkolistymi szpalerami i klombem drzewnym pośrodku. W pobliżu budynki gospodarcze dawnego folwarku, w elewacji bocznej jednego z nich kartusz herbowy.
W Kostowie znajdował się drewniany kościół ewangelicki zbudowany w latach 1801-1804 przez Antoniego von Strachwitza. W 1965 r. świątynia została opuszczona przez gminę ewangelicką i powoli niszczała. Dwanaście lat później została rozebrana, przeniesiona i zrekonstruowana w miejscowości Malnia w gminie Gogolin. Obecnie w Kostowie można zobaczyć murowany, neobarokowy kościół parafialny p.w. św. Augustyna, wzniesiony w latach 1909-1911.
Informacje praktyczne i dojazd:
Do Kostowa można dojechać komunikacją publiczną. W wiosce znajduje się dworzec kolejowy, na którym zatrzymują się pociągi z Kluczborka i Poznania, do Kostowa dojeżdżają również autobusy PKS z Kluczborka. Do Kluczborka najlepiej dojechać pociągiem z Katowic lub Tarnowskich Gór. Planującym podróż samochodem polecam dojazd z Gliwic: DK 78 do Tarnowskich Gór, następnie DK 11 w kierunku Poznania, droga ta przebiega przez Kostów. Odległość: w jedną stronę około 130 km. Na miejscu samochód można zostawić na podjeździe przed pałacem.
Damian Dąbrowski,
Styczeń 2010 r.
