Powiat trzebnicki, gmina Oborniki Śląskie
(nazwa niemiecka: Kawallen, Kreis Trebnitz)
W XVII wieku właścicielami majątku w Kowalach byli przedstawiciele rodziny von Kalkreuth. Następnie posiadłość należała do Heleny von Abschatz, z domu von Tschammer. W 1663r. miejscowość nabył Peter Moritz von Prittwitz z domu Poniatowice (koło Oleśnicy). Jego wnuczka Helene Sophie von Prittwitz wniosła Kowale w wianie małżonkowi z rodziny von Gersdorff. Wioska jednak wkrótce wróciła do rodziny von Prittwitz, bowiem w 1724r. Kowale zakupił Caspra Wenzel z linii Gręboszów (pod Namysłowem). W 1761r. majątek odkupił od Caspra Wenzla jego kuzyn Caspar Bernhard von Prittwitz und Gaffron z Siecieborowic koło Oławy (auf Sitzmannsdorf). Caspar Bernhard pozostał właścicielem dóbr do 1774r., następnie odziedziczył je jego drugi syn Johann Sigismund von Prittwitz. W 1816r. Kowale otrzymał w spadku Johann Christian Heinrich Ferdinand von Prittwitz, najstarszy syn Johanna Sigismunda. W 1861r. Johann Christian (zm.1864r.) przekazał zarząd nad posiadłością swojemu najstarszemu synowi Wilhelmowi Ferdinandowi von Prittwitz und Gaffron. Wilhelm Ferdinand pełniący między innymi funkcję królewskiego szambelana i starszego ziemskiego pozostał właścicielem dóbr co najmniej do 1886r. Przed 1894r. majątek otrzymał w spadku Ferdinand von Prittwitz und Gaffron. W 1937r. właścicielem posiadłości był Joachim von Prittwitz.
Istniejący do dziś pałac w Kowalach wybudował w latach 1829-1830 Johann Christian Heinrich Ferdinand von Prittwitz. W sąsiedztwie swej siedziby założył on również ogród. W rękach rodziny von Prittwitz majątek pozostał do końca drugiej wojny światowej. Następnie posiadłość przejęło państwo polskie. Folwarkiem zarządzało Gospodarstwo Rolne Skarbu Państwa. W pałacu urządzono biura i mieszkania. W latach sześćdziesiątych XX wieku przeprowadzono remont budynku w wyniku którego utracił on cechy stylowe. Kolejnym właścicielem dawnej rezydencji była Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa. Obecnie pałac w dalszym ciągu pełni funkcje mieszkalne i można go zobaczyć tylko z zewnątrz. Budynek murowany z cegły, potynkowany, założony na planie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty dachem czterospadowym. Elewacje pozbawione ozdobnych detali, fasada siedmioosiowa, z centralnym głównym wejściem. Elewacja tylna również siedmioosiowa, elewacje boczne trzyosiowe. Do pałacu przylegają pozostałości zaniedbanego parku. Nieco poniżej wokół prostokątnego dziedzińca rozłożone są zabudowania gospodarcze dawnego folwarku. Poza budynkami gospodarczymi zachowała się również parterowa rządcówka.
Zabytki w Kowalach
Do rejestru zabytków w Kowalach wpisano park (29.05.1978r., nr rej.: 414/W). Zespół pałacowy został odnotowany w ewidencji zabytków: pałac (nr 14), rządcówka (nr 12), oficyna mieszkalno-gospodarcza (nr 10), oficyna mieszkalno-gospodarcza (nr 11), dwie obory, dwie stodoły, budynek mieszkalny, budynek gospodarczy, waga (obecnie remiza strażacka).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do miejscowości Kowale zapewniają autobusy PKS kursujące z Obornik Śląskich i Trzebnicy Ze względu na możliwość znalezienia przesiadki polecam dojazd przez Trzebnicę. Do miasta można dotrzeć między innymi autobusami i prywatnymi busami z Wrocławia. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Wrocław Południe, następnie autostradową obwodnicą miasta (A8) do węzła Wrocław Północ i dalej DK5 do Trzebnicy. Z Trzebnicy najlepiej wyjechać DK340 prowadzącą do Obornik Śląskich. Kowale położone są na północ od tej ostatniej trasy. Odległość: z Gliwic w jedną stronę nieco ponad 205km. Pałac wraz z dawnym folwarkiem i resztkami parku znajdują się we wschodniej części miejscowości. Samochód można zostawić przy pofolwarcznych zabudowaniach gospodarczych.
Damian Dąbrowski,
Marzec 2013 r.
