Powiat wołowski, gmina Wołów
(nazwa niemiecka Leubus, Kreis Wohlau)
Zabytki w Lubiążu
Do rejestru zabytków w Lubiążu wpisano: kościół parafialny p. w. św. Walentego, z lat 1734-35, nr rej.: A/2584/320 z 18.07.1956r.; zespół opactwa cystersów, wraz z otoczeniem w zakolu Odry i Brzeźnicy, nr rej.: A/2755/616/W z 10.05.1988r.: - kościół klasztorny p.w. NMP, k. XII w., z lat 1270-1340, 1649-1715, nr rej.: A/2756/99 z 3.12.1949r. oraz 319 z 18.07.1956r. - pałac opatów, z lat 1681-99, 1734-38, nr rej.: 99 z 3.12.1949r. oraz 319 z 18.07.1956r. - klasztor, z lat 1692-1710, nr rej.: A/2756/99 z 3.12.1949r. oraz 319 z 18.07.1956r. - kościół p.w. św. Jakuba, z ok. 1700r., nr rej: A/2757/98 z 3.12.1949r. - budynek bramny, 1601r., 1710r. - szpital klasztorny, pocz. XVIII w. - kancelaria klasztorna, pocz. XVIII w. - budynek oficjalistów, pocz. XVIII w. - budynek rzemieślników, pocz. XVIII w. - wozownia, pocz. XVIII w. - browar i piekarnia, pocz, XVIII w., XIX w. - stodoła, k. XIX w. - budynek gospodarczy, 1915r. - most, pocz. XVI w. - tereny ogrodów i cmentarzy - kaplica pw. św. Jana Nepomucena, 1727r. , nr rej.: A/2628/628 z 5.03.1960r.; zespół szpitala dla nerwowo i psychicznie chorych, ul. Mickiewicza 1, z lat 1902-15, nr rej.: 53/A/01 z 16.07.2001r.: - 16 pawilonów szpitalnych - budynek administracyjny - kuchnia - portiernia - warsztaty - budynek gospodarczy - 3 domy mieszkalne - piwnica-lodownia - park szpitalny z wodnym zbiornikiem wyrównawczym - cmentarz – ogrodzenie; wiatrak „paltrak”, XVIII w., nr rej.: A/2589/969 z 26.05.1962r.
Stan obiektu w 2014 roku
Początki obecności zakonu cystersów w Lubiążu sięgają drugiej połowy XII wieku. Na przełomie dwunastego i trzynastego stulecia w miejscowości wybudowano pierwszy kościół klasztorny. Znaczne zniszczenia własności zakonu miały miejsce w czasie wojny trzydziestoletniej. Obecnie istniejący zespół klasztorny został wzniesiony w latach 1681-1739. Budowa rozpoczęta pod rządami opata Jana IX Reicha (1672-1691), była kontynuowana w XVIII wieku pod kierunkiem opatów Ludwiga Baucha i Konstantina Bayera. Częścią nowego kompleksu był pałac opatów zbudowano w latach 1681-1699. W 1810 roku własność klasztoru zostaje sekularyzowana. Kościół cystersów zostaje zamieniony w kościół parafialny, w budynkach gospodarczych w 1817 roku urządzono stadninę koni, a w zabudowania klauzury w 1823 roku adaptowano na szpital psychiatryczny. W latach 30. XX wieku przy kompleksie budynków poklasztornych rozpoczęto prace konserwatorskie. Jednocześnie w 1936 roku urządzono w nich fabrykę zbrojeniową. W latach 1945-1948 w zabytku funkcjonował szpital Armii Czerwonej. Następnie został przekazany władzom polskim. Od 1950 roku część zabudowań wykorzystywana była jako magazyny Domu Książki i Muzeum Narodowego z Wrocławia. Reszta nieużytkowanego obiektu nie posiadała gospodarza i popadała w ruinę. Dopiero w 1962 roku służby konserwatorskie podjęły prace zabezpieczające. Brakowało jednak środków jak i wizji zagospodarowania obiektu. W 1989 roku powołano do życia Fundację Lubiąż. Jej celem statutowym jest remont całego zespołu zabytkowych zabudowań. Jak dotąd udało się m.in. zabezpieczyć i wyremontować najważniejsze sale w pałacu opatów: salę książęcą i jadalnię opata.
Stan obiektu w 2014 roku
Szczegółowe informacje na oficjalnej stronie Fundacji
http://www.fundacjalubiaz.org.pl/index.php
Lubiąż położone jest nad brzegiem Odry około 20 kilometrów na południowy-zachód od Wołowa. Dobry dojazd do Lubiąża zapewniają drogi wojewódzkie nr 338 i 341. Zespół klasztorny położony jest w południowej części miejscowości, w pobliżu Odry i DW338 prowadzącej na południe w kierunku Prochowic.
Damian Dąbrowski,
Grudzień 2017r.