Powiat średzki, gmina Kostomłoty
(nazwa niemiecka Onerkwitz od 1938r. połączone ze Schmellwitz, Kreis Neumarkt)
Zabytki w Lisowicach
Do rejestru zabytków w Lisowicach został wpisany zespół dworski i folwarczny, nr rej.: A/3772/722/W z 25.07.1996r.:
- dwór, 2 poł XVI w., pocz. XIX w.
- 2 oficyny mieszkalne, poł. XIX w.
- obora, poł. XIX w.
- chlewnia, poł. XIX w.
- stajnia, poł. XIX w.
- park z fosą i ogrodami, XVI-XIX w.
Miejscowość wzmiankowano w 1221r. jako Liszevici. W 1276 Lisowice zostały przekazane przez opata augustianów kościoła NMP i proboszcza szpitala Ducha Św. we Wrocławiu rodzinie zmarłego rycerza Hunarcusa. Rok później żona grafa Uncara oddała swojej wnuczce Maynce trzecią część majątku w wiosce. W XVIII wieku dobra rycerskie w Lisowicach należały do rodów von Abschatz, von Hemm, von Stillfried. W 1795 roku w miejscowości znajdował się dom pański, folwark, 10 gospodarstw zagrodników, 4 chałupników, 17 domostw, które zamieszkiwało 101 osób. Właścicielem majątku był baron von Stillfried. Od 1828 roku posiadłość należała do Karla Heinricha Feista i Friedricha Stache, wymieniony także w dokumencie z 1830 roku. W tym czasie w Lasowicach znajdował się dwór i 19 domów. Wieś liczyła 112 mieszkańców, w tym 54 ewangelików. W 1840r. Karl Heinrich Feist wykupił resztę posiadłości od wspólnika za 11325 talarów reńskich. W źródle z 1845 roku w Lisowicach wzmiankowano 19 domów, dwór, folwark, 136 mieszkańców, w tym 63 katolików, ewangelicką szkołę, hodowlę 560 owiec merynosów. Komisarz dystryktu policyjnego Karl Heinrich Feist zmarł po 1858 roku. W 1861 roku włości należały do jego spadkobierców. W latach 1866-1876 w dokumentach wymieniano jako właścicielkę dóbr Panią Rochlitz, z domu Feist z Lubiatowa w powiecie złotoryjskim. W 1886 roku majątek należał już do dziedziców Augusty Rochlitz. W 1894 roku posiadłość liczyła 164ha, w tym 137ha pól uprawnych, 8ha łąk, 11ha lasów, 8ha pastwisk, 1ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W 1902 roku właścicielami włości w Lisowicach byli Pani Feist z Lisowic i porucznik Johann Ernst Seydell z Siedlakowic w powiecie wrocławskim. Od 1905 roku dobra były już tylko w rękach porucznika Johanna Ernsta Seydell z Siedlakowic. W 1912 roku majątek miał powierzchnię 166,5ha, w tym 139,5ha pól uprawnych, 8ha łąk, 17ha lasów, 2ha parku i ogrodu, 1ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W 1930 roku w dobrach w Lisowicach wzmiankowano Johanna Ernsta Seydella majora w stanie spoczynku z Siedlakowic w powiecie wrocławskim i Johanna Joachima Seydella. W 1937 roku posiadłość należała do Georga Heilmanna, dzierżawcy majątku w Lasowicach Wielkich w powiecie oleskim. Włości w Lisowicach liczyły 169,5ha, w tym 139,5ha pól uprawnych, 8ha łąk, 2ha pastwisk, 16,5ha lasów, 0,5ha stawów, 3ha parku, ogrodu, dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków.
Po 1945 roku majątek przejęło państwo polskie. Dwór i folwark przekazano Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu. Rezydencję zmieniono w wielorodzinny budynek mieszkalny. Do 1991 roku pozostał własnością PGR Wilków jako Zakład Rolny Lisowice. Następnie własność Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Sprzedany prywatnemu inwestorowi, który przeprowadził generalny remont zabytku. Obecnie własność prywatna. Dwór można zobaczyć z zewnątrz, zza ogrodzenia.
Dwór w pierwszej połowie XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/686501,foto.html?idEntity=505930 (dostęp: 20.06.2020r.)
Renesansowy dwór z drugiej połowy XVI wieku, otoczony fosą, wielokrotnie przebudowywany, m.in. w stylu barokowym około 1760r., około 1920r. w 1969r., w latach 2003-2005. Rezydencja murowana na planie prostokąta, dwukondygnacyjna, nakryta dachem czterospadowym z powiekami. Elewacje mocno uproszczone, ozdobione oknami w opaskach. Na osi dłuższych elewacji budynku współczesne portyki kolumnowe. Centralna część dworu zaakcentowana dwuosiowymi facjatami. Na południe od dworu park z drugiej połowy XIX wieku, założony w miejscu starszych ogrodów. W parku relikty grobowca. Na północ od siedziby prostokątny dziedziniec folwarczny, do dziś zachowały się jedynie budynki mieszkalne i gospodarcze tworzące jego zachodnią pierzeję.
Rezydencja w październiku 2018r.
Lisowice położone są około 19 kilometrów na południowy-wschód od Środy Śląskiej. Z miasta powiatowego najkrótsza trasa prowadzi drogą wojewódzką nr 346 w kierunku Wrocławia do Rakoszyc i dalej drogą lokalną przez Budziszów i Ramułtowice. Zespół dworski z folwarkiem i parkiem znajdują się w południowej części Lisowic, przy głównej ulicy.
Damian Dąbrowski,
Czerwiec 2020r.
Dwór w marcu 2019r.
