Powiat świdnicki, gmina Żarów
(nazwa niemiecka: Laasan, Kreis Striegau)
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1335r. Początkowo właścicielami Łażan byli przedstawiciele znanej śląskiej rodziny rycerskiej - von Seidlitz. W 1460r. Bechin von Seidlitz und Lasan sprzedał wioskę Georgowi Buschke von Mühlheim z Kinsburga. W posiadaniu jego potomków Łażany pozostały do 1594 roku. Kolejnymi właścicielami majątku w Łażanach byli członkowie rodzin von Zedlitz (w latach 1594-1622) i von Nostitz (lata 1622-1742). Po śmierci Karla Gottlieba von Nostitz, dobra odziedziczyła wdowa po nim Beata Abigail von Nostitz z domu von Siegroth (zm. 1770r.). Przekazała ona majątek jednemu ze swych siostrzeńców – Nikolausowi Augustowi Wilhelmowi von Burghauss. W 1806r. Nikolaus von Burghaus utworzył majorat obejmujący Łażany, Żarów, Nowice i Piotrowice. W rękach jego rodziny posiadłość pozostała do 1885r. Po śmierci Ludwiga von Burghauss, ostatniego przedstawiciela linii rodu z Łażan w wyniku procesu spadkowego ordynację otrzymał Friedrich Ludwig von Pfeil und Klein Ellguth. Friedrich Ludwig za zgodą cesarza od 1889r. używał nazwiska von Pfeil-Burghauss. Jego potomkowie pozostali właścicielami majątku w Łażanach do 1945 roku.
Szczegółową historię miejscowości można znaleźć na stronie internetowej Żarowskiej Izby Historycznej, a dokładnie pod tym linkiem
http://www.izba.centrum.zarow.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=30&Itemid=39
Wszystkim zainteresowanym historią Żarowa i okolic zdecydowanie polecam ten portal.
Pałac
Pierwsza rezydencja w Łażanach została wybudowana w XIV wieku. Pod koniec szesnastego stuleciu rodzina von Nostitz ufundowała w miejscowości renesansowy dwór. Siedziba właścicieli majątku została przebudowana na barokowy pałac w XVIII wieku. W następnym stuleciu rezydencja przeszła kolejne przekształcenia. W końcowej fazie drugiej wojny światowej pałac w Łażanach został uszkodzony przez radziecką artylerię. Do ostatecznej ruiny budowlę doprowadzono w czasach Polski Ludowej, kiedy to początkowo majątek w Łażanach należał do Armii Czerwonej, a następnie przekazano go w zarząd Kombinatowi Państwowych Gospodarstw Rolnych w Świdnicy, jako Zakład Rolny Łażany.
Pałac otoczony fosą, ponad którą od północy znajdował się kamienny dwuarkadowy most, prowadzący do głównego wejścia. Zabytek murowany z kamieni i cegły, potynkowany, złożony z czterech dwukondygnacyjnych prostokątnych skrzydeł założonych wokół wewnętrznego dziedzińca. Do naszych czasów przetrwały mury zewnętrzne, część ścianek działowych i niektóre sklepienia w pomieszczeniach przyziemia. Elewacje zachowały ślady dawnych podziałów i zdobień w postaci kamiennego portalu, obramowań wokół części otworów okiennych, resztek korynckich pilastrów w wielkim porządku. Do ruin pałacu przylega rozległy park krajobrazowy. W zdewastowanym parku można odnaleźć pozostałości interesującej klasycystycznej pergoli. W pobliżu rezydencji znajdują się zabudowania gospodarcze dawnego folwarku oraz kościół filialny.
Zabytki w Łażanach
Do rejestru zabytków w Łażanach wpisano kościół filialny p.w. Bożego Ciała (12.05.1966r., nr rej.: 1682) oraz zespół pałacowy: pałac (24.11.1956r., nr rej.: 406) i park (17.02.1979r., nr rej.: 721/WŁ).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Łażan zapewniają autobusy PKS kursujące między innymi z Pyszczyna, Świdnicy i Żarowa. Polecam dojazd z przesiadką w Żarowie. Dzięki stacji kolejowej do tego miasta można dotrzeć pociągiem z Jeleniej Góry, Wałbrzycha lub Wrocławia. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Legnicy do węzła Kostomłoty, następnie DK5 w stronę Strzegomia. Przed miejscowością Rusko z tej ostatniej trasy należy skręcić w prawo w lokalną drogę prowadzącą do Żarowa przez Mielęcin i Łażany. Ruiny pałac w Łażanach wraz z folwarkiem i zaniedbanym parkiem znajdują się na prawo od wspomnianej drogi. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 210 km. Samochód najlepiej zaparkować przy kościele w Łażanach, tuż obok ruin pałacu.
Damian Dąbrowski,
Czerwiec 2012 r.
