Powiat mikołowski, dzielnica miasta
(nazwa niemiecka Mokrau, Kreis Pless)
Zabytki w Mikołowie Mokrem
Do rejestru zabytków w Mokrem wpisano kościół parafialny p.w. św. Wawrzyńca, XVI w., XIX w., nr rej.: 727/66 z 15.06.1966r.
Początki miejscowości sięgają, co najmniej przełomu XIII i XIV wieku. W 1346 roku w Mokrem wzmiankowano już kościół. Miejscowe dobra były własnością książęcą, następnie należały do rodów: Orzeski, Palczowski, von Dalwigk. W 1783 roku właścicielką miejscowości była Pani Karoline von Dembinski. W opisie Mokrego wymieniono wtedy pańską siedzibę, trzy pańskie folwarki, hutę szkła, katolicki kościół, gospodarstwa 13 kmieci, 30 zagrodników, 4 chałupników. W sumie wioska liczyła 305 mieszkańców. Kolejnymi właścicielami dóbr w Mokrem byli członkowie rodu von Thun, od których posiadłość nabyli Hochbergowie. W 1830 roku właścicielem dóbr w Mokrem był Karl von Hochberg. W wiosce wzmiankowano 81 domów, folwark, kościół katolicki i szkołę katolicką. Mokre liczyło 686 mieszkańców, w tym zaledwie 12 ewangelików i 19 Żydów. Porucznik w stanie spoczynku Karl von Hochberg pozostał właścicielem włości przynajmniej do 1845 roku. W 1845 roku w miejscowości znajdowały się 74 domy, folwark, leśniczówka, katolicki kościół i szkoła. Liczba mieszkańców wzrosła do 1102, w tym tylko 10 ewangelików i 15 Żydów. W latach 1856-1858 jako właścicielki dóbr wzmiankowano wdowę Babette von Hochberg i jej córkę Ottilie von Witowski z domu von Hochberg (ur.1824r., zm.1911r.). Mężem Ottilii był szambelan królewski Alexander von Witowski senior (ur.1813r., zm.1884r.). Z małżeństwa tego na świat przyszło między innymi dwóch synów: Alexander von Witowski junior (ur.1848r., zm.1896r.) i Victor von Witowski (ur.1952r., zm.1892r.). Według księgi adresowej z 1886 roku majątek należał do spadkobierców Alexandra von Witowskiego seniora. Źródło z 1894 roku wymienia jako posiadaczką majątku wdowę Ottilię von Witowski, z domu von Hochberg. Generalnym pełnomocnikiem był jej syn Alexander von Witowski junior. Dobra liczyły 710ha, w tym 318,5ha pól uprawnych, 30ha łąk, 303ha lasów, 17ha pastwisk, 41,5ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W gospodarstwie działała cegielnia i 2 młyny wodne. Po śmierci dwóch synów (w latach 1892-1896) Pani Ottilia von Witowski sprzedała włości spółce przemysłowej Towarzystwo Górnicze Spadkobierców Jerzego von Giesche (Die Bergwerksgesellschaft Georg von Giesches Erben). Księga adresowa z 1902 roku wymienia spółkę jako właściciela posiadłości w Mokrem. Generalnym pełnomocnikiem był Friedrich Bernhardi (ur.1838r., zm.1916r.), przedsiębiorca i dyrektor generalny firmy, mieszkający w Załężu. W kolejnych latach funkcje generalnego pełnomocnika pełnił tajny radca górniczy Anton Uthemann z Załęża. W 1912 roku zarządzana przez niego posiadłość w Mokrem miała powierzchnię 686ha, w tym 292ha pól uprawnych, 28ha łąk, 3ha pastwisk, 349ha lasów, 1ha stawów, 15ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Po powstaniach śląskich i przejęciu części Górnego Śląska przez odrodzone państwo polskie w 1922 roku z majątku koncernu Giesche`s Erben utworzono nową spółkę „Giesche” S.A. z siedzibą w Katowicach. W 1930 roku posiadłość w Mokrem wchodząca w skład firmy Giesche Spółka Akcyjna Katowice zarządzana była przez inspektora Zacharzowskiego. W gospodarstwie zatrudniano m.in. asystenta inspektora i leśniczego. Włości liczyły 717ha, w tym 353ha pól uprawnych, 24ha łąk, 5ha pastwisk, 317ha lasów, 1ha stawów, 17ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Posiadłość pozostała własnością koncernu „Giesche” S.A. do końca drugiej wojny światowej. W 1946 roku państwo polskie znacjonalizowało cały majątek firmy.
Rezydencja w pierwszej połowie XX wieku
Źródło: http://mikolow.naszemiasto.pl/artykul/mokre-stare-pocztowki-z-powiatu-mikolowskiego,1362067,art,t,id,tm.html (dostęp: 10.03.2019r.)
Pałac w Mokrem wzmiankowano w 1783 roku. Rezydencja została przekształcona w XIX wieku. Pałac należał m.in. do rodów von Hochberg i von Witowski. Być może po sprzedaży majątku spółce Georg von Giesches Erben wdowa Ottilia von Witowski zamieszkiwała dalej w rezydencji, aż do śmierci w 1911 roku. Losy pałacu po 1945 roku nie są znane. Według informacji z Internetu budynek został zniszczony przez żołnierzy radzieckich w 1945 roku. Często jednak takie historie ukrywają rozszabrowanie i rozbiórkę przeprowadzoną w czasach Polski Ludowej przez mieszkańców miejscowości, przy poparciu władz partyjnych lokalnego szczebla. Do dziś nie zachował się nawet ślad po pałacu. Zniknęły również zabudowania pofolwarczne. Z całego majątku zachował się jedynie rozległy park (około 6ha), ze stawem i okazami starodrzewu. Niestety część parku jest zaniedbana.
Mikołów Mokre park.
Na starym cmentarzu przy kościele można również znaleźć groby właścicieli posiadłości.
Mokre to dzielnica położona w południowo-zachodniej części Mikołowa. Przez Mokre przebiega droga wojewódzka nr 927. Do dzielnicy z centrum miasta można dotrzeć DK 81 (około 8 kilometrów). Park podworski znajduje się w południowej części Mokrego, między ulicami Zamkową, a Lipcową. Obecnie główną atrakcją Mokrego jest Śląski Ogród Botaniczny. Ogród składa się z dwóch części. Starsza położona jest na wzniesieniu między Mokrem i Bujakowem, nowsza powstała na zachód od Mokrego (okolice ulic Grudniowej i Sosnowej). Oficjalna strona obiektu:
http://www.obmikolow.robia.pl/
Damian Dąbrowski,
Marzec 2019r.