Powiat kłodzki, dzielnica miasta Nowa Ruda
(nazwa niemiecka: Schlegel, Kreis Neurode, od 1932r. Kreis Glatz)
Pierwsza wzmianka na temat Słupca pochodzi z dokumentów z 1327 roku. W 1337r. właścicielem wioski był Ticzko von Panvycz. W 1359 r. wzmiankowano w Słupcu kościół parafialny. W źródłach z 1372 i 1398r. pojawia się Rembold Ratolt, właściciel Słupca i Dzikowca. W rękach kolejnych pokoleń rodziny von Donig część miejscowości pozostała przynajmniej do drugiej połowy XVI wieku. Właścicielem Słupca, Ścinawki Dolnej i Dzikowca był między innymi Jerzy von Donig, w latach 1531-1559 kanclerz hrabstwa kłodzkiego. Jeden z majątków w wiosce był własnością zakonu augustianów z Kłodzka. Następnie w latach 1597-1629 posiadłość należała do kłodzkich jezuitów. W 1628 roku Jan Angelo von Morgante, członek rady cesarskiej kupił od Adama von Stillfried majątek Wolibórz w hrabstwie kłodzkim. Posiadał on również Słupiec, Niwę i część Szalejowa Górnego. Jan Angelo von Morgante zmarł w 1650r. Wszystkie majątki odziedziczył jego syn Jan Jerzy, od 1655r. posiadający tytuł czeskiego barona. Z małżeństwa z Marią Joanną hrabiną von Truchsess-Waldburg-Zeil Jan Jerzy von Morgante nie pozostawił potomstwa. Po jego śmierci około 1665r wdowa sprzedała wszystkie majątki. W 1708 roku Jan Baptysta baron Pilati von Tassul otrzymał od cesarza Józefa I majątek Słupiec (Schlegel) w hrabstwie kłodzkim. Na przełomie XVIII i XIX wieku właścicielem miejscowości był Antoni hrabia Pilati von Tassul zu Daxberg (ur.1775r., zm. Słupiec 1843r.), być może wnuk Jana Baptysty. W 1812 r. hrabia Antoni ożenił się w Słupcu z Szarlottą Emilią Leonorą von Studnitz (ur.1791r., zm. Słupiec 1846r.). Z małżeństwa na świat przyszło dwóch synów: Maksymiliana Henryka Mikołaja i Karola Józefa Otto. Maksymilian Henryk Mikołaj (ur. Słupiec 1819r., zm. Słupiec 1875r.), żonaty z Marią Leontyną Leopoldyną Bartach (ur.1822r.) miał czwórkę dzieci, między innymi synów: Maksymiliana (ur. Legnica 1851r.), doktora praw, żonatego (x1887r.) ze swoją kuzynką Klarą von Dresler und Scharffenstein (ur.1841r.) i Eustachego (ur.1860r.). Karol Józef Otto (ur. Słupiec 1825r., zm. Korytów 1901r.) kupił w 1856r. państwo Korytów w hrabstwie kłodzkim. Żonaty z Henriettą baronową Hildprandt von und zu Ottenhausen (ur.1840r.) miał sześcioro dzieci. Najstarszy z synów Oskar Karol Rudolf (ur. Korytów 1860r.) był właścicielem Słupca. Jego żoną została (x Raków koło Urazu) Małgorzata von Kassel (ur.1866r.). Małżeństwo miało piątkę dzieci: Małgorzatę Henriettę Leokadię (ur. Wrocław 1887r.), Esterę Gabrielę (ur. Słupiec 1888r.), Eryka (ur. Słupiec 1890r.), Jana Baptystę (ur. Raków 1894r.) i Oskara (ur. Drezno 1898r.). Właścicielem Słupca był także Karol Oskar Rudolf Franciszek (ur. Korytów 1864r.), młodszy brat Oskara Karola Rudolfa, żonaty (x Cieplice 1899r.) z Marią hrabianką von Schaffgotsch (ur.1877r.). W 1886 roku majątek Słupiec liczył 351ha, w tym 217ha pól uprawnych, 13ha łąk, 117ha lasów, 4ha dróg i podwórzy gospodarczych. W 1937 roku powierzchnia dóbr wynosiła 350ha, z tego 156ha zajmowały pola uprawne, 8ha łąki, 130ha lasy, 40ha pastwiska, 6ha ogród i park, 10ha drogi i podwórza gospodarcze. Gospodarstwem w imieniu rodziny hrabiów Pilati von Tassul zarządzali inspektorowie: Laschke (1894r.), Kollibabe (1905, 1912r.), Max Alder (1921, 1926r.), Porsch (1930, 1937r.). Sytuacja finansowa majątku pogorszyła się w trudnych latach trzydziestych XX wieku. W 1937r. współwłaścicielem dóbr w Słupcu był bank Bkk Kreis-Spar und Girokasse Glatz. Po drugiej wojnie światowej posiadłość przejęło państwo polskie.
Pałac
Barokowy pałac w Słupcu został wzniesiony w drugiej połowie XVII wieku. Niestety niełatwo znaleźć informacje na temat historii i wyglądu rezydencji. Pałac został zniszczony w czasach Polski Ludowej, być może w latach siedemdziesiątych XX wieku jego pozostałości wysadzono w powietrze. Obecnie z posiadłości w Słupcu pozostał park otaczający pałac oraz tzw. nowy dom właścicieli dóbr. Budynek jest murowany, potynkowany, założony na planie prostokątny, dwukondygnacyjny, nakryty wysokim dachem mansardowym z lukarnami. Fasada pierwotnie pięcioosiowa, obecnie o zmienionym układzie otworów okiennych. Główne wejście znajduje się w ganku, na osi fasady. Ganek prawdopodobnie był parterowy, zwieńczony tarasem. Obecnie jest dwukondygnacyjny. Elewacje przekształcone, pozbawione ozdobnych detali, za wyjątkiem portalu w fasadzie.
Obecnie dom właścicieli dóbr jest własnością prywatną, pełni funkcje mieszkalne, budynek można zobaczyć z zewnątrz.
Zabytki w Słupcu, dzielnicy Nowej Rudy
Do rejestru zabytków w Nowej Rudzie Słupcu wpisano dwór (11.05.1951r., nr rej.: 288).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Nowej Rudy Słupca zapewniają między innymi autobusy (PKS i prywatne busy firmy P.W. Beskid) z Bożkowa, Jugowa, Kłodzka i Wrocławia. Ze względu na możliwość znalezienia przesiadki polecam dojazd przez Wrocław. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Prądy, następnie DK46 przez Nysę do Kłodzka. Z Kłodzka najlepiej wyjechać DK381 prowadzącą do Nowej Rudy. W Nowej Rudzie z DK381 (ul. Kłodzka) trzeba skręcić w lewo w ul. Radkowską. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 200km. Park podworski znajduje się na prawo od ulicy Radkowskiej. Na miejscu nie ma dobrego parkingu, samochód można zostawić w jednej z bocznych ulic, przy zabudowaniach gospodarczych.
Damian Dąbrowski,
Luty 2013 r.
