Powiat nyski, gmina Głuchołazy
(nazwa niemiecka: Deutsch Wette, Kreis Neisse)
Rys historyczny i stan obecny:
Nowy Świętów pojawia się po raz pierwszy w źródłach historycznych w 1300 r. po nazwą Swetow thewtonicalis. O starszej metryce miejscowości świadczy jednak pochodzący z drugiej połowy XIII w. kościół parafialny p.w. Chrystusa Króla (dawniej św. Małgorzaty). Świątynię wielokrotnie przebudowywano i rozbudowywano, między innymi w 1719 r. dobudowano wieżę, a w 1937 r. wzniesiono nowy korpus.
Na temat właścicieli Nowego Świętowa zachowało się bardzo mało informacji. W 1664 r. miejscowość należał do rodu Duchze. Po śmierci Jana Pawła Duchze, ostatniego męskiego przedstawiciela rodzinny, jego córka Sabina Jadwiga wniosła majątek w wianie pułkownikowi Franciszkowi Józefowi von Maubeuge. W rękach rodziny von Maubeuge dobra pozostały do 1945 r. W 1937 roku posiadłość należała do Rosemarie, Hansa Helmutha i Petera Bonifatiusa von Maubeuge. Funkcje kuratora pełnił Helmuth von Maubeuge. Włości liczyły 226ha.
Około 1800 r. w Nowym Świętowie zbudowano barokowy pałac. Budynek przebudowywano w czasach późniejszych. Po upaństwowieniu majątku po drugiej wojnie światowej urządzono w nim mieszkania dla pracowników PGR. Dzisiaj również pałac pełni funkcję wielorodzinnego domu, stąd można go zwiedzać tylko z zewnątrz.
Pałac murowany z cegły, potynkowany, wzniesiony na planie prostokąta, dwukondygnacjowy, z mieszkalnym poddaszem, nakryty dachem mansardowym z lukarnami. Fasada dziewięcioosiowa z centralnym pozornym trzyosiowym ryzalitem, mieszczącym główne wejście do budynku. Na osi elewacji ogrodowej wnęka z figura św. Jana Nepomucena. Przy jednej z bocznych elewacji ganek o zamurowanych arkadach. Elewacje zachowały pozostałości dawnych podziałów i detali architektonicznych: wydatny gzyms wieńczący, uproszczone pilastry, uszate obramienia otworów okiennych, między kondygnacjami płyciny z ozdobnymi girlandami, nad głównym wejściem kartusze herbowe rodów von Maubeuge i von Raczek. Kartusze te powstały po 1881 r., kiedy to Richard von Maubeuge poślubił Marię von Raczek z Przyszowic. Być może w tym czasie miała miejsce przebudowa rezydencji. Układ wnętrz dwutraktowy, ze sklepioną kolebkowo klatką schodową na osi. W otoczeniu pałacu pozostałości dawnego parku. Dawniej znajdowało się w nim sztuczne jezioro z wyspą, do dzisiaj nie zachowane.
Pałac w Nowym Świętowie wpisano do rejestru zabytków sztuki (decyzja dwór), nr rej.: 1962/72 z 28.10.1972 r. Za zabytek uznano również wspomniany wyżej kościół parafialny, nr rej.: 1115/66 z 05.02.1966 r.
Informacje praktyczne i dojazd:
Do Nowego Świętowa można bez problemów dotrzeć komunikacją publiczną. W miejscowości znajduje się dworzec kolejowy na trasie Kędzierzyn – Koźle – Nysa. Z Gliwic można więc do Nowego Świętowa dojechać pociągiem z przesiadką w Kędzierzynie. W Nowym Świętowie zatrzymują się również często kursujące PKS-y z Nysy i Głuchołaz. Podróżującym samochodem z Gliwic proponuję jechać DK 408 do Kędzierzyna – Koźla, a następnie DK 40 do Głuchołaz. Z centrum Głuchołaz należy wyjechać ul. Grunwaldzką (DK 411) w kierunku Nysy, Nowy Świętów leży przy tej trasie, w miejscowości należy skręcić w lewo w boczną ulicę. Odległość: w jedną stronę około 110 km. Samochód na miejscu trzeba zaparkować na poboczu drogi.
Damian Dąbrowski
Kwiecień 2010 r.
