Powiat tarnogórski, gmina Świerklaniec
(nazwa niemiecka: Naklo, Kreis Tarnowitz)
Rys historyczny i stan obecny:
Pierwotny zamek w Nakle został zbudowany prawdopodobnie w XVI wieku. Obecny pałac być może powstał w jego miejscu. Został on ufundowany w 1856r. przez hr. Hugona I z siemianowickiej linii rodu Henckel von Donnersmarck. W 1891r. pałac został rozbudowany przez jego syna hr. Łazarza IV. Do rodziny von Donnersmarck należał do 1945r. Po drugiej wojnie światowej w pałacu urządzono zespół szkół rolniczych.
Neogotycki pałac, murowany z cegły, potynkowany, wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta, dwukondygnacjowy, podpiwniczony, nakryty wysokimi dachami dwuspadowymi z lukarnami. Bryłę pałacu urozmaicają liczne ryzality, wieżyczki i szczyty schodkowe. Fasada z trzema ryzalitami, w narożniku pn.-zach. z ośmioboczną wieżą mieszczącą główne wejście. W elewacji wschodniej wysoka czworoboczna wieża, z licznymi ośmiobocznymi wieżyczkami oraz dawna kaplica zamknięta trójbocznie. Okna o zróżnicowanych formach: prostokątne, ostrołukowe, zamknięte łukiem Tudorów. We wszystkich elewacjach zachowane gzymsy nadokienne, międzypiętrowe i wieńczące. Wnętrza dwutraktowe, częściowo przekształcone, w niektórych pomieszczeniach parteru przetrwały sufity z fasetami i dekoracją sztukatorską. Obecnie pałac należy do starostwa powiatowego w Tarnowskich Górach. Od 2006r. w części sal mieści się Galeria „Barwy Śląska”. Większość pomieszczeń dawnego pałacu jest niezagospodarowana, a stan techniczny obiektu ulega stałemu pogorszeniu.
Pałac otacza XIX-wieczny park krajobrazowy z okazami starych drzew. Główne wejście do parku prowadzi przez neogotycki budynek bramny z przyarkadowym przejazdem w formie łuku Tudorów.
Na północ od parku, po drugiej stronie ul. Głównej znajduje się neoromański kościół par. Najświętszego Serca Pana Jezusa, wzniesiony w latach 1892-94 z fundacji hr. Łazarza IV. W 1898r. tuż obok kościoła zbudowano neoromańskie mauzoleum rodziny Henckel von Donnersmarck. Budynek murowany z cegły i kamienia, rozłożony na planie krzyża greckiego, z ośmioboczną częścią centralną, nakrytą dachem namiotowym z latarnią. Na wschód od kościoła znajdują się opuszczone i niszczejące budynki dawnego folwarku, wzniesione wokół dziedzińca gospodarczego: spichlerz, obory, stodoły i stajnie.
Zabytki w Nakle Śląskim
Do rejestru zabytków w Nakle Śląskim wpisano zespół pałacowy (nr rej.: 646/66 z 2.05.1966r.): pałac, park.
Informacje praktyczne i dojazd:
Do Nakła bardzo łatwo dotrzemy komunikacją publiczną. Najlepiej skorzystać z usług KZK GOP, linią nr 5 dojedziemy z Katowic lub Tarnowskich Gór. Z autobusów wyjeżdżających z przystanku Tarnowskie Góry dworzec PKP przez Nakło przejeżdżają również nr: 192, 283, 646, 738. Najlepiej wysiąść na przystanku Nakło Szkoła Rolnicza. W Nakle znajduje się również stacja kolejowa, na której zatrzymują się pociągi relacji Katowice – Tarnowski Góry. Dworzec kolejowy znajduje się na uboczu, dlatego lepiej skorzystać z autobusu, którego przystanek jest bardzo blisko pałacu. Wybierającym się w podróż samochodem proponuję dojazd z Gliwic: cały czas prosto DK 78 w kierunku Siewierza, Nakło leży przy tej trasie tuż za Tarnowskimi Górami. W jedną stronę około 28 km. Na miejscu możemy zostawić samochód na parkingu przy kościele, blisko wejścia do przypałacowego parku.
Damian Dąbrowski
Maj 2009 r.
