Powiat głubczycki, gmina Kietrz
(nazwa niemiecka: Nassiedel, Kreis Leobschütz)
Rys historyczny i stan obecny:
Jedna ze starszych miejscowości na płaskowyżu głubczyckim, pierwsza wzmianka pochodzi z 1253 r. Od początku istnienia wieś rycerska, wielokrotnie zmieniała właścicieli. Przez dłuższy czas pozostawała w rękach rodzin Sedlnicki (1650-1839) i Oppersdorff (1839-1930).
Barokowy pałac z regencyjną dekoracją elewacji wzniesiony w 1730 r. przez Antoniego Józefa Siedlnickiego. Odnowiony około 1930 r. przez Urbana Ibrona, ostatniego przedwojennego właściciela, który w 1946 r. został zmuszony do przekazania swej posiadłości państwu. Powojenne losy obiektu są tragiczne, brak pomysłu na jego zagospodarowanie i częste zmiany użytkowników powoli obracały go w ruinę. W pałacu mieściły się m.in. szkoła rolnicza, sklep, kaplica, biura, szkoła podstawowa, ponownie szkoła rolnicza… Katastrofy dopełniło przekazanie pałacu w dzierżawę miejscowemu gospodarzowi – rolnikowi, który w latach 1966-1988 kompletnie zdewastował budynki i zniszczył ogród. Na szczęście w 1988 r. rodzina Białas odkupiła pałac ze Skarbu Państwa, od tego czasu los się odwrócił. Obecnie pałac pozostaje w rękach rodziny Białas. Obiekt w remoncie, właściciele mieszkają w sąsiadującym z nim odnowionym budynku gospodarczym. Pałac w Nasiedlu to jeden z nielicznych przykładów w powiecie głubczyckim dobrego zagospodarowania zabytku przez prywatnego właściciela. Rezydencję otacza niewielki, ale piękny, zadbany park. Pałac można zobaczyć z zewnątrz, z pewnej odległości, a przy odrobinie szczęścia jest szansa na oprowadzenie po wnętrzach przez właściciela. Państwo Białas to bardzo mili ludzie, którzy poświęci życie pięknemu celowi i trzeba tylko mocno trzymać kciuki by udało im się ocalić ten wspaniały zabytek.
Pałac w Nasiedlu w kwietniu 2008 roku
Pałac
Rezydencja murowana z cegły, otynkowana, parterowa, zbudowana na planie wydłużonego prostokąta na osi wschód-zachód, od ogrodu na wysokich, sklepionych piwnicach, nakryta dachem mansardowym z lukarnami. Fasada (elewacja pn.) osiemnastoosiowa, z centralnie umieszczonym prostym portalem z dekoracją regencyjną. Elewacja ogrodowa dwudziestotrzyosiowa, z nowszym tarasem przed częścią środkową, centralnie usytuowanym portalem, flankowanym zwielokrotnionymi pilastrami, nad którym niewielki trójkątny przyczółek, w którym w miejscu dawnego herbu właścicieli owalny medalion z herbem i snopem, ujęty dekoracją roślinną. Elewacje boczne trzyosiowe. Podziały ścian wszystkich elewacji korynckimi pilastrami dźwigającymi fryz o dekoracji cęgowej oraz gzyms. Okna w obramieniach uszatych, z dekoracją cęgową i gzymsami nadokiennymi o ozdobnym wykroju, w elewacji ogrodowej z głowami kobiecymi. Wnętrze dwutraktowe, z sienią na osi. Na parterze znajduje się 25 pomieszczeń, prawie wszystkie z nich są nakryte drewnianymi stropami. Pomieszczenia we wsch. części pałacu tworzą amfiladę. W wielkiej Sali i narożnikowym pokoju na fasetowych sufitach pozostałości ozdobnej dekoracji stiukowej. W Sali pośrodku owalna scena o charakterze mitologicznym – mit o Latonie – ujęta w ramę z dekoracją regencyjną. Jeszcze w latach 60-tych XX w. scenę otaczały cztery owalne medaliony z popiersiami i dekoracją o motywach roślinnych z główkami puttów i muszlami. Obecnie zniszczenia sufitów są tak znaczne, iż trudno w tej chwili ocenić czy resztki dekoracji stiukowej uda się uratować.
Zabytki w Nasiedlu
Do rejestru zabytków w Nasiedlu wpisano: zespół pałacowy, ul. Szkolna 21: pałac (nr rej.: 661/61 z 29.01.1961r.), dwie oficyny (nr rej.: j. w.), park (nr rej.: 144/86 z 29.09.1986r.); browar, ul. Świerczewskiego 24, z I poł. XIX w. (nr rej.: 2183/88 z 10.08.1988r.).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Nasiedla to ciężka eskapada, stosunkowo łatwo można się dostać tylko do Raciborza (pociągi z Katowic i Gliwic z przesiadką w Rybniku lub Kędzierzynie – Koźlu, PKS z Gliwic) dalej zaczynają się problemy. Z Raciborza do Nasiedla kursują tylko 3 autobusy dziennie (kierunek Branice), ewentualnie można spróbować dojazdu z przesiadką w Kietrzu. Niezmotoryzowanym polecam połączenie jazdy pociągiem z wycieczką rowerową. Do Raciborza kursują składy, w których można przewozić rower (za nie duże pieniądze, ok. 5 zł), a dalej możemy jechać o własnych siłach…
Podróżującym samochodem polecam trasę: z Gliwic do Sośnicowic DK 408, dalej do Raciborza DK 919, następnie drogą 416 do miejscowości Nowa Cerekwia, gdzie w centrum skręcamy w lewo w DK 419, która prowadzi prosto do Nasiedla. Z Gliwic w jedną stronę około 75 km. Posiadłość jest ogrodzona, samochód najlepiej zostawić na bocznej drodze w pobliżu bramy wjazdowej.
W okolicach Nasiedla warto zobaczyć zabytki Kietrza i Nowej Cerekwi, niewielkich opolskich miasteczek oraz piękny chociaż mocno zaniedbany pałac w Wysokiej.
Damian Dąbrowski,
styczeń 2009r., aktualizacja zdjęć styczeń 2011r.
Nasiedle, styczeń 2011r.
