Powiat kluczborski, gmina Byczyna

(nazwa niemiecka: Nassadel, Kreis Kreuzburg)

 

 

Rys historyczny i stan obecny:

Pierwsze wiadomości źródłowe na temat miejscowości pochodzą z XIV w. Na przełomie XIV i XV w. właścicielem Nasala był Ubaldus von Frankenberg (zm. po 1411 r.). Wioskę odziedziczył po nim syn Konrad, a następnie wnuk Jan (ur. 1444), założyciel linii Frankenberg-Proschlitz. W posiadaniu przedstawicieli tej gałęzi rodu posiadłość należała do początku XVIII w. Następnie doszło do rozdrobnienia majątku i podzielenia miejscowości między kilku właścicieli. Jeden z folwarków wraz ze dworem należał od 1737 r. do rodziny von Woisky. Od 1846 r. dobra te posiadał ród von Garnier, który ufundował nowy, istniejący do dziś, dwór. Następni właściciele Nasala to: od 1858 r. rodzina von Krieger, Juline Vater, od 1867 r. von Senden, kapitan rezerwy Adolf Seiffert, Robert Geisler i Herman Lipinsky (zm. 1926). Kurt Lipinsky ostatni prywatny właściciel majątku pozostał w nim do stycznia 1945 r. W Polsce Ludowej posiadłość upaństwowiono i na jej bazie w 1951 r. utworzono PGR Nasale. Po upadku Państwowego Gospodarstwa Rolnego dwór jest wykorzystywany jako budynek mieszkalny, a nie użytkowany dawny folwark powoli popada w ruinę.

 

Klasycystyczny dwór z połowy XIX w., murowany z cegły, potynkowany. Wzniesiony na planie prostokąta, podpiwniczony na sklepionych piwnicach, parterowy z facjatkami i piętrem w poddaszu. Dach siodłowy z nowszymi lukarnami i powiekami. Fasada (elewacja wschodnia) dziewięcioosiowa, z nieznacznie wysuniętą trzyosiową częścią środkową zamkniętą trójkątnym przyczółkiem. Przed głównym wejściem ganek wsparty na czterech kolumnach toskańskich. Elewacja ogrodowa dziewięcioosiowa, powtarza układ fasady, lecz nie posiada ganku, elewacje boczne trzyosiowe. Od północy do dworu przylega niewielka przybudówka zwieńczona tarasem. Dwór przekształcony po 1945 r., z dawnych zdobień zachował się wydatny gzyms wieńczący, nadokienniki na esownicowych konsolkach, boniowanie elewacji ogrodowej. Wnętrza dwutraktowe, z korytarzem pomiędzy traktami i centralnie umieszczoną sienią.

Od wschodu dwór otwiera się na dziedziniec gospodarczy dawnego folwarku, od zachodu do dawnej rezydencji przylega niewielki park krajobrazowy. Zabytek pełni funkcję mieszkaniową, można go obejrzeć tylko z zewnątrz.

 

W Nasalach warto również zobaczyć murowany, neogotycki kościół p.w. św. Wawrzyńca oraz drewniany kościół, pochodzący z XVI w. i przeniesiony w 1939 r. ze Zdziechowic (powiat oleski), wykorzystywany obecnie jako filia parafii Ewangelicko-Augsburskiej z Kluczborka.

 

Informacje praktyczne i dojazd:

Ze względu na znikomą ilość autobusów kursujących z Nasala do Kluczborka dojazd komunikacją publiczną jest niemożliwy. Ewentualnie można wybrać dojazd pociągiem z rowerem do stacji w Byczynie, skąd do Nasali jest około 9 km. Najpierw trzeba dostać się pociągiem z Katowic lub Tarnowskich Gór do Kluczborka, dalej należy jechać w kierunku Poznania. Ze względu na czas podróży i małą ilość połączeń kolejowych proponuję dwudniową wycieczkę z noclegiem w gospodarstwie agroturystycznym w pobliskich Gołkowicach, przy okazji można również zwiedzić sąsiednie miejscowości. Wybierającym dojazd samochodem proponuję jechać z Gliwic DK 78 do Tarnowskich Gór, następnie DK 11 w kierunku Poznania. Z Kluczborka najlepiej wyjechać lokalnymi drogami prowadzącymi przez Kujakowice Górne, Maciejów, Pszczonki do Gosławia, gdzie trzeba skręcić w prawo do Nasali. Odległość: w jedną stronę około 120 km. Na miejscu można zostawić samochód przy drodze do gospodarstwa rolnego.

 

Damian Dąbrowski,

Luty 2010 r.

 

 

Joomla templates by a4joomla