Powiat brzeski, gmina Olszanka
(nazwa niemiecka: Alzenau, Kreis Brieg)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: 1333 r.
Właściciele majątku:
Początkowo właścicielami wioski był znany śląski ród Pogorzelów (von Pogrell), następnie w dokumencie z 1538 r. jako właściciel Olszanki wymieniony został Wacław von Oppersdorff z Gaci (1487-1546), członek rady księcia Fryderyka brzeskiego, starosta Brzegu i Oławy. Od 1606 r. do końca drugiej wojny światowej majątek należał do miasta Brzegu. Z ksiąg adresowych z lat 1905-1921 wynika, że dobra rycerskie Olszanka liczyły w tym czasie 322 ha. Następnie kilkanaście hektarów zostało sprzedanych i w księgach adresowych z 1930 i 1937 r. podano powierzchnię majątku 305,5 ha. Część posiadłości (63 ha) w latach 1921-1937 dzierżawił Karl Melz.
Dwór
Dwór w Olszance został zbudowany w XVIII w., prawdopodobnie jako siedziba zarządcy majątku, ponieważ w tym czasie miejscowość należała do miasta Brzegu. Budynek z murowanym parterem i piętrem o konstrukcji szkieletowej, potynkowany, wzniesiony na rzucie prostokąta, na sklepionych kolebkowo piwnicach, dwukondygnacjowy, z zagospodarowanym poddaszem, nakryty dachem mansardowym z lukarnami. Fasada (elewacja południowo-zachodnia) pięcioosiowa, z centralnie usytuowanym nowszym gankiem, mieszczącym główne wejście do budynku, ponad nim niewielki balkon. W elewacji tylnej przybudówka. Elewacje o częściowo zmienionym układzie otworów okiennych, pozbawione cech stylowych. Układ wnętrz dwutraktowy, z centralnie położoną sienią z klatką schodową. Wszystkie pomieszczenia (poza piwnicami) nakrywają płaskie stropy.
Zabytki w Olszance
Do rejestru zabytków wpisano: dwór murowano-szachulcowy (3.05.1965 r., pod nr rej.: 982/65)
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Olszanki zapewniają autobusy PKS z Brzegu, niestety nie kursują one zbyt często. Do samego Brzegu można bez problemu dotrzeć pociągiem, np. z Gliwic. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Przylesie, następnie DK 401 w stronę Brzegu. W miejscowości Krzyżowice z tej ostatniej trasy należy skręcić w prawo do Olszanki (DK 462). Dwór znajduje się w centralnej części miejscowości, po lewej stronie drogi. Odległość: w jedną stronę około 125 km. Samochód można zaparkować blisko dworu.
Damian Dąbrowski,
Luty 2011 r.
