Powiat złotoryjski, gmina Świerzawa
(nazwa niemiecka: Tiefhartsmanndorf, Kreis Schönau)
Początki miejscowości sięgają przełomu trzynastego i czternastego stulecia. Według różnych hipotez wioska została założona przez rodzinę von Schaffgotsch z Chojnika lub zakon cystersów z Lubiąża. W XVI w. majątek w Podgórki drogą zastawu przejęli od braci Georga i Heinzego von Ebel, Johann von Zedlitz z Bystrzycy i Baltazar Reder. W 1597 r. Berhard von Zedlitz z Mysłowa odkupił od Redera jego część miejscowości. Odtąd Podgórki do 1871 roku pozostawały w posiadaniu różnych linii rodu von Zedlitz. W 1871 r. baron Hugo Zedlitz und Neukirch sprzedał dobra hrabiemu Ferdinandowi von Harrach. Według książki adresowej z 1886 r. majątek Ferdinanda von Harrach w Podgórkach liczył 486 ha. Przed 1905 r. powierzchnia posiadłości wzrosła do 547 ha. W 1915 r. po śmierci hrabiego von Harrach dobra odziedziczyła jego córka hrabina Elisabeth Vitzthum von Echstädt. W latach trzydziestych wielkość majątku systematycznie spadała: w 1930 r. – 464,5 ha, w 1937 r. – 432,59 ha. W 1939 r. zarząd nad rodzinnymi dobrami przejął hrabia Wolfgang Vitzthum von Echstädt, syn hrabina Elisabeth Vitzthum von Echstädt. Dwa lata później hrabia Wolfgang walczący w szeregach Wermachtu, zginął w walkach na froncie. Odtąd pieczę nad majątkiem sprawowała wdowa po nim Ursula Vitzthum von Echstädt. Pod koniec drugiej wojny światowej wyszła ona ponownie za mąż za hrabiego von Gersdorff. W czasach Polski Ludowej majątek został upaństwowiony. W pałacu początkowo urządzono Dom Dziecka, a następnie szkołę rolniczą. Budynek został uszkodzony przez pożar w 1961 r. Rezydencję odbudowywano do 1966 r. z przeznaczeniem na ośrodek kolonijny. W latach dziewięćdziesiątych XX w. pałac wraz z parkiem został sprzedany osobie prywatnej. Obecnie w dalszym ciągu zabytek pozostaje własnością prywatną i można go zobaczyć tylko z zewnątrz, zza ogrodzenia. Wyremontowane skrzydło boczne jest zamieszkane, główny budynek nie jest użytkowany.
Barokowy pałac wzniesiono dla rodziny von Zedlitz w 1728 r., być może w miejscu starszego budynku. Zabytek gruntownie przebudowano i rozbudowano w 1874 i 1915 roku (galeria i neobarokowe skrzydło). Budynek murowany, potynkowany. Skrzydło główne wzniesione na planie prostokąta, podpiwniczone, trzykondygnacyjne, nakryte płaskim dachem. Pałac otacza dziewiętnastowieczny park krajobrazowy. Fasada osiemnastoosiowa, z centralnym pięcioosiowym ryzalitem mieszczącym główne wejście, poprzedzone podjazdem. Przyziemie i naroża budynku boniowane, okna w prostokątnych obramowaniach, część z ozdobnymi nad- i podokiennikami. Najbardziej pozbawiona architektonicznych detali jest trzecia kondygnacja pałacu, prawdopodobnie jest to efekt pożaru i odbudowy w drugiej połowie XX w. Układ wnętrz trzytraktowy, we wnętrzach prawdopodobnie przetrwały resztki neorenesansowych dekoracji.
Zabytki w Podgórkach
Do rejestru zabytków w Podgórkach wpisano: kościół ewangelicki, obecnie rzymsko-katolicki filialny p.w. św. Józefa (12.05.1981 r., nr rej.: 666/J); ruinę kościoła (17.03.1959 r., nr rej.: 556) i cmentarz przykościelny (24.10.1991 r., nr rej.: 1089/J); zespół pałacowy: pałac (17.03.1959 r., nr rej.: 557), oficynę, budynek nr 110 (17.07.2004 r., nr rej.: 318/A/04), park (6.07.1979 r., nr rej.: 535/J).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Podgórek jest bardzo trudny, w miejscowości zatrzymują się rzadko autobusy PKS z Jeleniej Góry, Świerzawy i Wojcieszowa. Z Górnego Śląska najlepiej byłoby wybrać wariant dojazdu z przesiadką w Jeleniej Górze. Podróżującym samochodem proponuję jechać autostradą A4 w kierunku Legnicy do węzła Budziszów Wielki, następnie DK 345 w stronę Strzegomia i DK 363 do Jaworu. Z Jaworu DK 365 prowadzi do Jeleniej Góry, przed Dziwiszowem należy skręcić z tej trasy w lewo w lokalną drogę do Podgórek. Odległość: w jedną stronę około 250 km. Samochód trzeba pozostawić na poboczu drogi, teren wokół zespołu pałacowo-parkowego jest ogrodzony.
Damian Dąbrowski,
Czerwiec 2011 r.
