Powiat pszczyński, gmina Pszczyna
(nazwa niemiecka: Poremba, Kreiss Pless)
Rys historyczny i stan obecny:
Wieś Poręba powstała w XIV wieku, na terenie wykarczowanego lasu, czemu zawdzięcza swoją nazwę i herb. Pod koniec XVIII w.książęta Anhalt-Köthen-Pless, właściciele Pszczyny urządzili w Porębie bażantarnię i ufundowali myśliwski pałac. Klasycystyczny budynek został zaprojektowany przez Karla Langhansa, a wzniesiony przez Wilhelma Puscha.
W pierwszej połowie XIX w. w pałacyku często odbywały się bale i uroczystości rodzinne książąt pszczyńskich. Po przebudowie zamku w Pszczynie (lata 1870-74) znaczenie „Bażantarni” zmalało, ostatecznie budynek przeznaczono na mieszkania pracowników dóbr książęcych. Po 1945 roku pałac również był wykorzystywany jako mieszkania. W latach 70-tych XX wieku zabytek przejęła kopalnia „Pniówek”, która przebudowała pałac oraz jego otoczenie (m.in. zburzono dawne oficyny). Wyremontowany budynek wykorzystywany był na potrzeby socjalne kopalni. Obecnie pałac jest własnością prywatną. Nowy właściciel na początku XXI w. odrestaurował zabytek przywracając mu dawny wygląd. Teren wokół nie jest ogrodzony, pałac można swobodnie obejrzeć z zewnątrz. Do „Bażantarni” prowadzi piękna aleja lipowa, za budynkiem zachowały się pozostałości parku.
Pałac murowany z cegły, potynkowany, zbudowany na rzucie litery „L” (pierwotnie pałac założono na planie prostokąta, w XX wieku dodano boczne skrzydło), dwukondygnacjowy, nakryty wysokim dachem czterospadowym. Fasada (elewacja południowa) pięcioosiowa, z portykiem wgłębnym wspartym na czterech kolumnach. Elewacje ożywiają płyciny mieszczące okna oraz gzyms koronujący z ząbkowaniem. Zachowany dwutraktowy układ wnętrz, z sienią na osi i dwukondygnacyjnym salonem. W salonie lustrzany sufit, w pozostałych pomieszczeniach stropy.
Informacje praktyczne i dojazd:
Wybierając dojazd komunikacją publiczną najlepiej dojechać pociągiem z Katowic do Pszczyny, następnie z Pszczyny do Żor kursują autobusy PKS, należy wysiąść na przystanku Pszczyna Bażantarnia przy ul. Rybnickiej. Pałac znajduje się kilkaset metrów dalej po lewej stronie, najlepiej dojść do niego ul. Bażantarnia. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic do Mikołowa DK 44, dalej DK 928 do Kobióru i S1 do Pszczyny. Z Pszczyny należy wyjechać DK 935 w kierunku Rybnika, za miastem należy skręcić w lewo, w ul. Bażantarnią. Samochód można zostawić na poboczu drogi. Odległość: w jedną stronę około 50 km.
Damian Dąbrowski,
Listopad 2009 r.
