Powiat dzierżoniowski, gmina Niemcza
(nazwa niemiecka: Kunsdorf, Kreis Nimptsch, od 1932r. Kreis Reichenbach)
Rys historyczny i stan obecny:
Miejscowość wzmiankowana w 1374 roku pod nazwą Kunmansdorff. W XVI wieku Podlesie należało do rodu von Seidlitz. W 1584 roku w Przerzeczynie pochowano Paula von Seidlitz auf Kuhnsdorf (z Podlesia). Zapewne kolejnym właścicielem dóbr został Ernst von Seidlitz auf Kunsdorf (zm.1616r.). Pozostawił on siedmioletniego syna Ernsta Friedricha, który zmarł w 1617 roku. W 1783 roku Podlesie należało do Karla Heinricha barona von Golz. W wiosce znajdował się folwark, 6 gospodarstw kmiecych, 22 gospodarstwa zagrodników i chałupników oraz 3 młyny wodne. Podlesie zamieszkiwało 238 osób. W 1826 roku majątek nabył za 38700 talarów reńskich porucznik Gustav von Lindeiner. W 1830 roku w miejscowości wzmiankowano 45 domów, pałac i folwark, 292 mieszkańców (w tym tylko 8 katolików), 3 młyny wodne i gorzelnię. Ewangelicy przynależeli do parafii w Przerzeczynie-Zdroju (Ober Dirsdorf) a katolicy do kościoła w Niemczy. W 1845 roku właścicielem dóbr był w dalszym ciągu rotmistrz Gustav von Lindeiner. W Podlesiu znajdowało się 50 domów, pałac, folwark, 2 młyny wodne, gorzelnia. Wioska liczyła 308 mieszkańców, w tym 40 katolików. Na folwarku hodowano m.in. 1000 owiec merynosów. Część osady pod nazwą Känchenmühle składała się z jednego domu i młyna wodnego. W księgach adresowych z lat 1856-1866 jako właściciel majątku w Podlesiu wymieniany był Pan Hanke. Z kolei w dokumentach z 1872 i 1876 roku pojawia się Otto von Hanke. W 1886 roku posiadłość należała do spadkobierców Ottona von Hanke. Dzierżawcą był porucznik Georg von Hanke ze Świdnicy. Dobra liczyły 225ha, w tym 160ha pól uprawnych, 17ha łąk, 41ha lasów, 7ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Na folwarku hodowano 16 koni, 55 sztuk bydła rogatego, w tym 32 krowy, 600 owiec, 14 świń. W 1905 roku właścicielem posiadłości był Georg von Hanke. Powierzchnia włości wynosiła 220ha, w tym 169,5ha pól uprawnych, 15ha łąk, 31ha lasów, 1,5ha pastwisk, 3ha stawów, dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Georg von Hanke zmarł po 1912 roku. W 1917 roku majątek w Podlesiu należał do jego spadkobierców, a dzierżawił go jeden z nich Erhard von Hanke. Przed 1921 rokiem włości od rodziny von Hanke odkupił radca dr Fr. Dierig z Górnej Bielawy (in Oberlangenbielau). Funkcję generalnego pełnomocnika pełnił inspektor Paul Troeger. Według późniejszych źródeł (księga adresowa z 1937 roku) Dierig nabył posiadłość już w 1916 roku. W 1930 roku majątek należał do Friedricha Dieriga mieszkającego w Berlinie i właściciela fabryki Gottfrieda Dieriga z Górnej Bielawy. Generalnym pełnomocnikiem pozostawał nadinspektor Paul Troeger. Posiadłość w Podlesiu liczyła 220,7ha, w tym 148ha pól uprawnych, 14,1ha łąk, 30,9ha lasów, 11ha pastwisk, 0,7ha stawów, 2,6ha parku i ogrodu, 6,4ha dróg i podwórzy gospodarczych. W 1937 roku właścicielami majątku w Podlesiu byli w dalszym ciągu Friedrich i Gottfried Dierig. Generalnym pełnomocnikiem był nadinspektor Herbert Forchmann mieszkający w Podlesiu. Włości miały powierzchnię 205,6ha, w tym 140,5ha pól uprawnych, 13,5ha łąk, 30,9ha lasów, 11ha pastwisk, 0,7ha stawów, 2,6ha parku i ogrodu, 6,4ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Po zakończeniu drugiej wojny światowej dobra przejęło państwo polskie. Losy dworu w Podlesiu po 1945 roku nie są znane. Obecnie rezydencja pełni funkcję wielorodzinnego budynku mieszkalnego. Dwór można zobaczyć tylko z zewnątrz od strony dziedzińca dawnego folwarku. Na zachód od zabytku rozciąga się zaniedbany park. Fasada dworu skierowana jest na dziedziniec folwarczny wokół którego wznoszą się zabudowania gospodarcze, powoli doprowadzane do ruiny.
Dwór
Rezydencję w Podlesiu wzmiankowano w 1830 i 1845 roku. Dwór murowany z kamienia i cegły, potynkowany, zapewne zbudowany w pierwszej połowie XIX wieku, założony na planie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, z częściowo użytkowym poddaszem, nakryty dachem dwuspadowym z naczółkami. Fasada (elewacja wschodnia) pierwotnie zapewne dziewięcioosiowa, o częściowo zmienionym układzie otworów okiennych, z głównym wejściem umieszczonym w centralnym pozornym ryzalicie, zaakcentowanym trójkątnym przyczółkiem. Elewacje w znacznym stopniu uproszczone, zachowały proste gzymsy (między kondygnacjami i wieńczący). Pierwotnie okna posiadały ozdobne opaski wykonane w tynku, a przyziemie fasady było boniowane.
Na portalu http://dolny-slask.org.pl można znaleźć przedwojenną widokówkę z Podlesia. Niestety zamieszczone na niej zdjęcie dworu jest mało czytelne.
Źródło: http://dolny-slask.org.pl/5246051,foto.html?idEntity=518530 (dostęp: 15.06.2015r.)
Zabytki w Podlesiu
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Podlesiu. W ewidencji zabytków znalazł się m.in. zespół dworski: dwór (nr 3), stajnia i stodoła w zespole dworskim, dom mieszkalno-gospodarczy nr 4.
Informacje praktyczne i dojazd
Niestety dojazd komunikacją publiczną do Podlesia nie jest możliwy. Autobusy PKS z Kłodzka, Wrocławia, Ząbkowic Śląskich oraz prywatne busy firmy P.W. Beskid z Wrocławia i Nowej Rudy zatrzymują się w położonej w pobliżu Niemczy oraz Nowej Wsi Niemczańskiej. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, następnie DK396 do Strzelina i dalej DK39 do Łagiewnik. W Łagiewnikach należy skręcić w lewo na drogę nr 8 w kierunku Kłodzka (ul. Kłodzka). Z trasy E67 (DK8) najlepiej skręcić w lewo do Niemczy. Z miasta należy wyjechać na południe ulicą Ogrodową prowadzącą do Podlesia. Zespół dworsko-folwarczny znajduje się na południowym krańcu miejscowości, na prawo (na zachód) od drogi do Ciepłowodów. Samochód można zostawić przy wjeździe na dziedziniec gospodarczy, w niewielkiej odległości od dworu. Odległość: w jedną stronę z Gliwic niecałe 185km, z Wrocławia około 55km.
Damian Dąbrowski,
Czerwiec 2015 r.
