Powiat średzki, gmina Miękinia
(nazwa niemiecka Brandschütz, Kreis Neumarkt)
Zabytki w Prężycach
Do rejestru zabytków w Prężycach zostały wpisane: pałac i park pałacowy (nr rej.: A/3765/430/W z 7.03.1979r.).
Ponadto w ewidencji zabytków uwzględniono m.in. kolejne zabudowania zespołu pałacowego (nr 3): oficynę mieszkalną, spichlerz, oborę, oborę ze stodołą.
Miejscowość wzmiankowano w 1319 roku jako Branschin, w 1401 roku jako Pranschiz, a w 1466 roku pod nazwą Pranse. Majątek w Prężycach należał od 1687 roku do rodziny von Schliedenheim. Przez krótki czas był w rękach księcia Henryka Pruskiego (ur.1726r., zm.1802r.), młodszego brata króla Prus Fryderyka II. W opisie miejscowości z 1795 roku wymieniono pałac, folwark, szkołę oraz wiatrak. Właścicielem dóbr był von Koschützky. W 1830 roku posiadłość należała do żony majora von Schmidthals. W Prężycach znajdował się pałac, ewangelicka szkoła, wiatrak i cegielnia. W 1845 roku właścicielem dóbr był rotmistrz w stanie spoczynku Friedrich Wilhelm Fichtner. W Prężycach wzmiankowano 41 domów, pałac, ewangelicką szkołę, hodowlę merynosów, wiatrak oraz cegielnię. Przed 1856 rokiem włości nabył królewski szambelan, starszy ziemski i deputowany powiatowy August Friedrich Karl baron von Schuckmann (ur.1817r., zm.1867r.) z Urazu w powiecie trzebnickim, syn pruskiego ministra i męża stanu Kaspra Friedricha von Schuckmanna (ur.1755r., zm.1834r.). W latach 1867-1872 jako właściciele majątku wymieniani byli spadkobiercy barona von Schuckmanna. Około 1876 roku posiadłość nabył Gustav Oskar Methner, kupiec z Wrocławia. W jego rękach majątek pozostał do 1889 roku, następnie w latach 1889-1945 dobra należały do rodziny Frey. W księdze adresowej z 1894 roku w Prężycach wzmiankowano
Juliusa Freya, radcę miejskiego z Wrocławia. Majątek liczył 380ha, w tym 226ha pól uprawnych, 65ha łąk, 19ha pastwisk, 33ha lasów, 23ha wód, 14ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Julius Frey zmarł między 1917 a 1921 rokiem. Włości otrzymał w spadku jego syn major Walther Frey, już wcześniej dzierżawca folwarku. Po śmierci majora w latach 30. XX wieku właścicielką majątku została wdowa Pani Frieda Frey, z domu Graepel. W 1937 roku powierzchnia dóbr wynosiła 382ha, w tym 222ha pól uprawnych, 45ha łąk, 22ha pastwisk, 35ha lasów, 5ha parku, 3ha ogrodu, 27ha wód, 23ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków.
Pałac w I połowie XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/862571,foto.html?idEntity=516036 (dostęp: 26.06.2022r.)
Źródło: https://polska-org.pl/729663,foto.html?idEntity=516036 (dostęp: 26.06.2022r.)
Po 1945 roku majątek w Prężycach znalazł się w gestii Inspektoratu Rolnego Środa Śląska. Za czasów jego rządów nastąpiły znaczące dewastacje pałacu, którego stan zachowania w 1959 roku określano na 75%. Następnie folwark należał do PGR Gosławice jako ZR Prężyce. W samym pałacu do około 1990 roku funkcjonowała szkoła podstawowa. Kolejnymi właścicielami pałacu były Urząd Gminy w Miękini i przedsiębiorstwo „Retropol” Wrocław. W 1996 roku rezydencję nabył duński biznesmen Jacob Christian Jebsen, współwłaściciel gospodarstwa rolnego w pobliskim Białkowie. W latach 1997-2000 przeprowadzono generalny remont zabytku. W 2003 roku w murach pałacu otwarto ekskluzywny klub „Tudor Society Club”. W kolejnych latach obiekt nie osiągnął założonych wyników i właściciel postanowił go zamknąć. Odtąd pałac pełnił jedynie funkcje prywatnej rezydencji. Ze względu na prowadzone przez właściciela działania biznesowe w różnych częściach świata budynek większość roku jest nieużytkowany. W tej sytuacji majątek obejmujący rezydencję i park został wystawiony na sprzedaż. Aktualną ofertę można znaleźć na stronie: https://biedrawa.com.pl/
Szczegóły oferty
https://biedrawa.com.pl/dolnoslaskie,prezyce,-,tuz%20za%20wroclawiem,lokal,sprzedaz,oferta:3407362
Pałac na zdjęciach Pani Małgorzaty Cysewskiej. Serdecznie dziękuję za udostępnienie fotografii na potrzeby artykułu
Wnętrza pałacu
Pierwotny dwór z I połowy XVII wieku został zniszczony w czasie wojny trzydziestoletniej. W miejscu starszej siedziby wzniesiono kolejną rezydencję wzmiankowaną pod koniec XVIII wieku. W pierwszej połowie dziewiętnastego stulecia zbudowano następny pałac, przekształcony w stylu neogotyku angielskiego kilkadziesiąt lat później. Prawdopodobnie fundatorami ostatniej przebudowy byli przedstawiciele rodziny Frey, właściciele majątku od 1889 roku. Do prac projektowych zatrudnili zapewne architekta pracującego również przy przebudowach rezydencji w pobliskim Mrozowie i Łowęcicach.
Neogotycki pałac założony na planie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty dachem jednospadowym, zasłoniętym attyką i krenelażem. Budynek o stosunkowo zwartej bryle, urozmaiconej w elewacji zachodniej kwadratową wieżą, częściowo wtopioną w korpus oraz dwoma narożnymi wieżyczkami na planie koła, wieżą w narożniku północno-wchodnim oraz przeszkloną werandą podtrzymującą balkon w elewacji wschodniej. Fasada z centralnym głównym wejściem umieszczonym w trzyosiowym ryzalicie, zamkniętym szczytem schodkowym. Dodatkowe wejścia do pałacu umieszczono w wieży i na tarasie w elewacji północnej. Elewacje bogato zdobione detalem architektonicznym: boniowanie, gzymsy, nadokienniki, płycinami podokiennymi, krenelaż. Okna zarówno prostokątna jak i zamknięte półkoliście. Układ wnętrz trzytraktowy. W części pomieszczeń sklepienia kolebkowe i krzyżowe, w większości płaskie stropy, niektóre z dekoracją stiukową. Wokół pałacu fragmentarycznie zachowany park, ze stawem oraz czytelnym układem alei lipowych oraz grupami grabów.
Prężyce położone są około 25 kilometrów na północny-wschód od Środy Śląskiej. Najszybszy dojazd z miasta powiatowego DK94 w kierunku Wrocławia do miejscowości Błonie, dalej na północ drogą w stronę Brzegu Dolnego. Następnie drogami lokalnymi przez Klękę, Białków, Wilkostów i Czerną. Zespół pałacowy znajduje się w centrum Prężyc, w łuku który tworzy główna ulica miejscowości.
Dokładna lokalizacja pałacu:
51.238598030142434, 16.820053906137407
Damian Dąbrowski,
Czerwiec 2022r.
