Powiat wołowski, gmina Wołów
(nazwa niemiecka Praukau, Kreis Wohlau)
Zabytki w Prawikowie
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Prawikowie. W ewidencji zabytków uwzględniono m.in. dawną leśniczówkę, zespół mieszkalno-gospodarczy – dawny folwark: dom mieszkalno-gospodarczy nr 21-22, dom mieszkalno-gospodarczy przy nr 21, dom mieszkalny – dawny dom zakonny nr 27.
Prawików wzmiankowano po raz pierwszy w 1217r. jako Prauicouo. Wieś do 1810 roku była własnością klasztoru w Lubiążu. Po sekularyzacji dóbr kościelnych w Królestwie Prus majątek wszedł w skład królewskiej domeny. Posiadłość własnością królewską, a następnie państwa niemieckiego pozostała do końca drugiej wojny światowej. Dobra rycerskie w Prawikowie wraz z folwarkami Rataje (Rathau) i Schäfereivorwerk przeważnie oddawane były w dzierżawę. W dokumentach występują dzierżawcy: w 1872r. Wüsten, w 1876r. wdowa Wüsten, w latach 1886-1894 wdowa Pani Conert, w latach 1902-1912 Georg Schallehn, królewski Oberamtmann z Lubiąża, w latach 1917-1930 Edi Steinhardt. W 1930 roku majątek liczył 412,6ha, w tym 328,7ha pól uprawnych, 62,7ha łąk, 2ha pastwisk, 0,5ha wód, 3,1ha ogrodu, 1,1ha lasu, 14,5ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Podobnie jak wiek wcześniej gospodarstwo specjalizowało się w hodowli bydła i owiec merynosów. Przed 1937 rokiem dobra zostały rozparcelowane przez Śląską Spółkę Ziemską, właścicielem tzw. Restgut Erbhof liczącego 49,62ha był rolnik Edi Steinhardt, wcześniejszy dzierżawca.
W związku ze specyfiką majątku w Prawikowie, należącego najpierw do zakonu cystersów z Lubiąża, a później będącego częścią państwowej domeny w wiosce nie powstała rezydencja szlachecka. Na przedwojennych widokówkach z miejscowości można jednak znaleźć fotografię budynku podpisanego jako pałac. Tak naprawdę budynek ten pełnił funkcję siedziby dzierżawców majątku, którzy przez kilkadziesiąt lat rezydowali w Prawikowie. Przy swojej siedzibie urządzili kilkuhektarowy ogród, który nadał majątkowi bardziej szlachecki charakter. Rezydencja dzierżawców przetrwała drugą wojnę światową. Budynek rozebrano jednak dość szybko, jeszcze przed 1960 rokiem. Do dziś w Prawikowie przetrwały zabudowania mieszkalne i gospodarcze dawnego folwarku. Część budynków użytkowana, w dobrym stanie, inne opuszczone, z uszkodzonymi dachami, powoli zmieniające się w ruiny.
Rezydencja w Prawikowie na przedwojennej widokówce opisana jako pałac
Źródło: https://polska-org.pl/5651118,foto.html?idEntity=5651257 (dostęp: 19.01.2023r.)
Dodatkowe informacje na temat Prawikowa w książce „Pałace Dolnego Śląska. Powiat wołowski”. Zapraszam do zakupu.
Prawików położony jest około 15 kilometrów na południowy-zachód od Wołowa. Z miasta powiatowego dojazd DW338 w kierunku Lubiąża. Trasa ta w Prawikowie łączy się z DW341 prowadzącą do Brzegu Dolnego. Dawny zespół folwarczny znajduje się na północ od tej ostatniej drogi.
Dokładna lokalizacja folwarku:
51.25659624792599, 16.51599217032968
Damian Dąbrowski,
Styczeń 2023r.
