Powiat kłodzki, gmina Lądek - Zdrój
(nazwa niemiecka: Reyersdorf, Kreis Glatz)
Rys historyczny i stan obecny:
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1362 r. Nieco później w Radochowie powstał kościół parafialny, po raz pierwszy wymieniony w dokumencie z 1384 roku. Na temat właścicieli majątku w Radochowie wiemy bardzo niewiele, do konfiskaty dóbr w czasie wojny trzydziestoletniej, w 1620 r. należał on do rodziny von Pannwitz. Brak informacji kiedy ród ten wszedł w posiadanie miejscowości. Pannwitzowie na terenie Kotliny Kłodzkiej pojawili się już w XIV w., z czasem stali się właścicielami rozległych posiadłości, obejmujących między innymi Krasnowice, Wambierzyce, Starą Łomnicę. W 1620 r. cesarz skonfiskował dobra opowiadającego się po stronie protestantów Bernarda von Pannwitza, którego osadzono w 1625 r. w twierdzy kłodzkiej, gdzie zmarł rok później. Radochów w tej sytuacji prawdopodobnie przeszedł na krótko na własność rodziny von Nimptsch. W 1621 r. Fryderyk junior von Mohl (zm. 1625 r.) ożenił się z Emerencją von Nimptsch z Radochowa. Następnie cesarska komisja konfiskacyjna przeznaczyła wpływy z majątku dla dekanatu kłodzkiego. W 1634 r. dobra nabył pułkownik von Neuhaus. Kolejnymi właścicielami Radochowa była rodzina von Haugwitz.
Dwór w Radochowie w lutym 2010 roku
Renesansowy dwór obronny w Rachowie wzniósł Bernard von Pannwitz około 1610 r. W czasach późniejszych rezydencję wielokrotnie przekształcano i rozbudowywano, m.in. na przełomie XVIII i XIX w. W 1945 r. budynek został uszkodzony, pierwsze prace remontowe przeprowadzono w nim dopiero w latach 1964-65. Następnie w 1977 r. właścicielem zabytku został Kombinat Rolny w Górze, który w kolejnych latach starał się zaadaptować dwór na ośrodek wypoczynkowy. Inwestycja ta nie została dokończona i w latach osiemdziesiątych XX w. budynek przekazano Oddziałowi PTTK z Lądka – Zdroju. Później jakiś czas dwór był pozbawiony kompletnie gospodarza. Obecnie jest własnością prywatną, bez problemu można go zobaczyć z zewnątrz.
Budynek murowany z cegły, potynkowany, w wyniku kolejnych przebudów posiada skomplikowaną bryłę. Korpus dwukondygnacjowy, z zagospodarowanym poddaszem, nakryty dachem dwuspadowym. Fasada (elewacja północna) sześcioosiowa, z centralnie umieszczonym głównym wejściem, poprzedzonym portykiem balkonowym wzniesionym około 1800 r. W narożu północno-zachodnim trzykondygnacjowa wieża alkierzowa, zbudowana na planie nieregularnego sześcioboku. Wieża nakryta dachem namiotowym, w poddaszu posiada otwory strzelnicze. Od południa do korpusu przylega przybudówka zbudowana około 1625 r. Budynek w bardzo złym stanie technicznym, zachował jednak resztki dawnych zdobień i detale architektoniczne: fragmenty dekoracji sgraffitowej, kamienny portal i obramowania otworów okiennych, kilkukondygnacjowy szczyt w elewacji wschodniej. Układ wnętrz korpusu jedno – i dwutraktowy, z rozległą sienią na osi. Pomieszczenia parteru nakryte sklepieniami kolebkowymi z lunetami, w pozostałych salach płaskie drewniane stropy. Niedostępne wnętrza skrywają podobno polichromie z motywami roślinnymi oraz przedstawieniami figuralnymi i heraldycznymi.
Na zachód od dworu pochodząca również z XVII w. oficyna, wokół fragmenty dziewiętnastowiecznego parku krajobrazowego, stworzonego w miejscu starszych ogrodów. W parku ruiny dawnej baszty, przekształconej na pawilon ogrodowy. Część stojących w pobliżu dworu budynków gospodarczych folwarku została wyburzona, trudno określić co stanie się z resztą.
Dwór w Radochowie w sierpniu 2011 roku
W pobliżu dworu kościół parafialny p.w. św. Mikołaja, wzmiankowany w 1384 r., obecny wzniesiony na początku XVII w. przez Bernarda von Pannwitza. Wewnątrz zachowany wystrój z XIX w. i siedem płyt nagrobnych, w ścianach zewnętrznych świątyni dwie kolejne płyty.
Do rejestru zabytków sztuki w Radochowie wpisano: kościół parafialny (25.01.1961 r., nr rej.: 183/842), dwór (27.09.1960 r., nr rej.: 182/754) i park (4.10.1977 r., nr rej.: 190/674/WŁ). W pobliżu miejscowości warto zobaczyć Jaskinię Radochowską oraz Kalwarię na górze Cierniak.
Informacje praktyczne i dojazd:
Bardzo dobry dojazd komunikacją publiczną zapewniają autobusy PKS. Autobusy najczęściej kursują do Kłodzka, Lądka – Zdroju i Stronia Śląskiego. Z Górnego Śląska proponuję wybrać podróż przez Kłodzko, do którego można dotrzeć pociągiem z Gliwic z przesiadką we Wrocławiu. Samochodem z Gliwic najlepiej jechać autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Prądy, a dalej DK 46 w stronę Kłodzka. W miejscowości Złoty Stok należy skręcić w lewo w DK 390 do Lądka – Zdroju, następnie przed tym miastem w prawo w lokalną drogę do Radochowa. Odległość: w jedną stronę około 175 km. Na miejscu samochód można zaparkować w pobliżu kościoła.
Damian Dąbrowski,
Listopad 2010 r., aktualizacja zdjęć sierpień 2011r.