Powiat kłodzki, gmina Radków
(nazwa niemiecka: Niederrathen, Kreis Neurode)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: 1347 r.
Właściciele majątku: w poł. XIV w. rodzina von Muschin, lata 1440-54 Hynek Kruszyna z Lichtenburgu, następnie rodzina von Pannwitz, Zbinko Bochowitz von Buchau, książęta z rodu Podiebradów, w latach 1501-1505 Ulrich von Hardeck, rodzina von Reichenbach, od 1675 r. Daniel Paschasius Osterberg von Osterberg (zm. 1711 r.), a następnie do 1761 r. jego potomkowie, w latach 1761-1854 rodzina Genedel, 1854-1860 Waldemar von Johnston Und Krögeborn, następnie wdowa po nim Teresa z domu Amelang i ich syn Maksymilian von Johnston. Ostatnią prywatną właścicielką do 1946 r. była Iza von Blanckart, następnie majątek przejęło Państwowe Gospodarstwo Rolne. W zamku urządzono należący do PGR-u ośrodek wypoczynkowy, przekazany później Związkowi Nauczycielstwa Polskiego. Adaptowany w latach 1971-72 na dom dziecka, następnie zabytek został opuszczony i powoli niszczał. Po przemianach ustrojowych w ostatniej dekadzie dwudziestego stulecia zamek znalazł się w rękach prywatnych. W 1998 r. nieznani sprawcy wywołali pożar, który strawił jego wnętrza i zniszczył dach, odtąd obiekt z roku na rok coraz bardziej niszczeje.
Zamek
Pierwszy zamek w tym miejscu mógł już istnieć w XI w. Zamek wzniesiony na wzgórzu w Ratnie Dolnym pojawia się w dokumentach z 1368 r. Początki istniejącego do dziś zabytku sięgają przełomu XV i XVI w. Powstała wtedy między innymi trzykondygnacyjna czworoboczna wieża mieszkalna. W 1563 r. rodzina Reichenbachów przekształciła rezydencję von Pannwitzów w czteroskrzydłowy dwór. Budynek został zniszczony przez wojska szwedzkie w 1655 r. a przebudowany w 1679 r. Kolejna znacząca przebudowa miała miejsce w latach 1872-1877: od zachodu wzniesiono sześciokondygnacyjną wieżę, podwyższeno budynek o mezanino zakończone neorenesansowymi półkolistymi attykami, dodano westybul, zmodernizowano wnętrza.
Zamek murowany z kamienia i cegły, potynkowany, wzniesiony na planie czworoboku, z niewielkim wewnętrznym dziedzińcem, trzykondygnacjowy z mezaninem, nakryty niskimi dachami dwuspadowymi. Skromne elewacje zachowały fragmenty detali architektonicznych, część obramowań okiennych, boniowanie naroży, wieńczące attyki. Układ wnętrz wielotraktowy, w niektórych pomieszczeniach zachowane sklepienia krzyżowe. Budynek można zobaczyć z zewnątrz. Do zamku przylegają ogrody tarasowe pochodzące z XVII w. oraz dawny zwierzyniec, zmieniony w dziewiętnastym stuleciu w park krajobrazowy. W pobliżu budynki gospodarcze dawnego folwarku i dwie oficyny dworskie, jedna z nich pochodzi z XVII w., druga z końca XIX w., ale wmurowano w nią renesansowe detale.
Zabytki w Ratnie Dolnym
Do rejestru zabytków w Ratnie Dolnym wpisano zespól zamkowy: zamek (11.05.1951 r., nr rej.: 286), park, oranżerię i mury oporowe (25.06.1982 r., nr rej.: 897/WŁ)
Informacje praktyczne i dojazd
Do Ratna Dolnego można bez problemu dojechać autobusem PKS między innymi z Kłodzka i Nowej Rudy. Z Górnego Śląska najlepiej podróżować przez Kłodzko, do którego dość często kursują pociągi z Wrocławia. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Prądy, następnie DK 46 do Kłodzka, i dalej DK 386 do Ścinawki Średniej. Ze Ścinawki Średniej należy kontynuować jazdę DK 387 w stronę Radkowa. Ratno Dolne znajduje się przy tej ostatniej trasie, zamek położony jest na wzgórzu na prawo od drogi. Odległość: w jedną stronę około 200 km. Samochód można zaparkować przy głównej ulicy, na nieczynnej stacji paliw, w pewnej odległości od zamku.
Damian Dąbrowski,
Grudzień 2010 r.
