Powiat dzierżoniowski, gmina Łagiewniki
(nazwa niemiecka: Rudelsdorf, Kreis Nimptsch, od 1932r. Kreis Reichenbach)
Rys historyczny i stan obecny:
Miejscowość wzmiankowano w 1370 roku jako Rudolssdorf. Od 1750 roku Radzików należał do rodziny von Schickfuss. Według opisu miejscowości z 1830 roku majątki w dolnym i górnym Radzikowie (Nieder- und Ober Rudelsdorf) posiadała rodzina von Schickfuss. Wioska liczyła 420 mieszkańców, w tym 19 katolików. W Radzikowie wzmiankowano pałac, dwa folwarki, ewangelicki kościół i szkołę, browar oraz gorzelnię. W 1845 roku jako właściciela dóbr w Radzikowie wymieniono porucznika Ludwiga Georga Alexandra von Schickfus und Neudorff. W wiosce znajdował się pałac, 2 folwarki, 65 domów. Radzików zamieszkiwało 437 osób, w tym zaledwie 22 wyznania katolickiego. Porucznik Ludwig Georg Alexander von Schickfus und Neudorff pojawiał się w księgach adresowych dotyczących Radzikowa do 1886 roku. W 1886 roku posiadłość w Radzikowie liczyła 407ha, w tym 355ha pól uprawnych, 32ha łąk, 9ha lasów, 11ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Na folwarkach hodowano 14 koni, 167 sztuk bydła, w tym 60 krów, 450 owiec i 8 świń. W 1888 roku z dóbr Radzików i Trzebnik utworzono majorat. Przed 1894 rokiem majorat otrzymał w spadku rotmistrz Leopold von Schickfus und Neudorff. W 1905 roku dobra należały już do porucznika Alexandra von Schickfus und Neudorff. Majątek w Radzikowie miał powierzchnię 394ha, w tym 339ha pól uprawnych, 31ha łąk, 10ha lasów, 3ha ogrodu, 14ha ogrodu, dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W 1937 roku właścicielem włości był Leopold von Schickfus und Neudorff. W tym czasie majątek liczył 450ha, w tym 380ha pól uprawnych, 45ha łąk i pastwisk, 11ha lasów, 14ha ogrodu, dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Po zakończeniu drugiej wojny światowej posiadłość przejęło państwo polskie. Majątek w Radzikowie powierzono w zarząd Państwowemu Ośrodkowi Hodowli Zarodowej. Po 1945 roku dwór nie był użytkowany. W kolejnych dekadach na terenie folwarku działało Gospodarstwo Rolne Radzików. W latach osiemdziesiątych XX wieku dwór był już częściowo zrujnowany. Na początku obecnego stulecia zabytek zupełnie popadł w ruinę. Ruiny znajdują się na terenie gospodarstwa rolnego, od głównej ulicy osłonięte murem. Teren w bezpośrednim sąsiedztwie dworu otoczono ogrodzeniem z siatki, a sam budynek zabezpieczono przed wejściem.
Dwór
Renesansowy dwór obronny, wzniesiony w drugiej połowie XVI wieku, a na pewno przed 1562 rokiem (data na jednym z elementów wykusza). Rezydencję powiększono w XVII wieku oraz przebudowano w dziewiętnastym stuleciu. Od zakończenia drugiej wojny światowej zabytek popadał w ruinę. Budynek murowany z kamienia i cegły, pierwotnie potynkowany oraz ozdobiony dekoracją sgraffitową, dwuskrzydłowy, założony na planie litery „L”, o skrzydłach dwukondygnacyjnych z użytkowym poddaszem, nakrytych dachami dwuspadowymi z naczółkami. Część otworów okiennych zachowała kamienne renesansowe obramienia. W elewacji południowej warto zwrócić uwagę na wejście ozdobione portalem. W elewacji zachodniej pozostałości kilku wykuszów. Wnętrza o układzie amfiladowym, część pomieszczeń parteru przykryta była sklepieniami kolebkowymi z lunetami. Wokół dworu roztaczał się niewielki ogród, po latach zaniedbań zamieniony w zagajnik utrudniający dostęp do zabytku. Dziedziniec folwarczny otaczają nowsze zabudowania gospodarcze i mieszkalne.
Zabytki w Radzikowie
Do rejestru zabytków w Radzikowie wpisano kościół filialny p.w. śś. Piotra i Pawła (nr rej.: 805 z 5.12.1960r.); dwór obronny z pozostałościami fosy, 1526r., 1806r. (nr rej.: 498/WŁ z 3.08.1981r.). W ewidencji zabytków znalazły się m.in. zabudowania gospodarcze w zespole dworskim: obora, obora-spichlerz i stodoła.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Radzikowa zapewniają autokary firmy Usługi Autokarowe Mariusz Romańczuk kursujące z Bielawy, Dzierżoniowa i Wrocławia. Ze względu na możliwość znalezienia przesiadki polecam dojazd przez Wrocław. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, następnie DK396 do Strzelina i dalej DK39 do Łagiewnik. W centrum Łagiewnik należy skręcić w prawo w DK8 (E67) w kierunku Wrocławia. Radzików położony jest przy tej trasie. Zespół dworsko-folwarczny znajduje się w centrum Radzikowa, na wschód od trasy DK8. Odległość: w jedną stronę z Gliwic około 170km, z Wrocławia około 40km. Samochód można zostawić na poboczu drogi, w pobliżu zabudowań pofolwarcznych.
Damian Dąbrowski,
Maj 2015 r.
