Moravskoslezský kraj – województwo morawsko-śląskie
(nazwa polska: Raduń, nazwa niemiecka: Radun)
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1320 roku. W tym czasie wioska była już własnością prywatną i należała do Fryderyka z Radunia. Jego potomkowie posiadali dobra do drugiej połowy XV wieku. Ostatni przedstawiciel rodziny, Bawor z Radunia, wzmiankowany był w 1464r. Dziesięć lat później majątek nabył Albrecht Kavan z Diedibab. Następnie w 1506r. sprzedał on Raduň Janowi Tworkowskiemu. Tworkowscy byli właścicielami miejscowości do połowy XVII wieku, kiedy to majątek przeszedł w ręce rodziny z Wrbna. W 1677r. Joanna Teresa, córka Albrechta Euzebiusza von Wrbna z Radunia wyszła za mąż za Ernesta Fryderyka Ferdynanda von Bocka (zm.1689r.). W ten sposób dobra przeszły na rodzinę von Bock. Kolejnymi właścicielami Radunia byli Jan Franciszek Antoni von Bock i Jan Józef von Bock (zm.1745r.). Córka Jana Józefa, Maria Anna von Bock (ur.1709r.) w 1731r. wyszła za mąż za Karola Jozefa von Hoditz z Wronina. W 1780r. dobra Raduň nabył Jan Wacław von Mönnich (zm.1787r.). Niedługo przed śmiercią adoptował on Marię Teresę Teklę von Dlugosch (zm.1829r.), która przyjęła nazwisko von Mönnich i odziedziczyła rodowe majątki. W 1791r. Maria Teresa von Mönnich wyszła za mąż za hrabiego Jana Józefa Antoniego von Larisch. Za zgodą cesarza Leopolda II hrabia zmienił nazwisko na von Larisch - Mönnich. W 1832r. Maria von Larisch-Mönnich (ur.1801r., zm.1889r.) została żoną Gebharda Bernharda Karla von Blücher (ur.1799r., zm.1875r.), wnuka słynnego feldmarszałka pruskiego Gebharda Leberechta von Blücher (zm.1819r.). Małżonka wniosła Blücherowi w wianie liczne dobra na Śląsku Opawskim, w skład których wchodził między innymi Raduň. Kolejnym właścicielem posiadłości został ich syn, Gebhard Leberecht von Blücher (ur.1836r., zm.1916r.). W 1884r. zarząd nad rodzinnymi majątkami na Dolnym Śląsku objął Gebhard Leberecht młodszy (ur.1865r., zm.1931r.), syn Gebhard Leberecht von Blücher. Dobra Raduň otrzymał jego młodszy brat Lothar Wilhelm (ur.1890r., zm. 1928r.). Po utworzeniu Czechosłowacji Raduň znalazł się na obszarze nowego państwa. W 1921r. w Czechosłowacji przeprowadzono reformę rolną, znacznie zmniejszając powierzchnię majątku rodziny von Blücher. Hrabia Lothar Wilhelm po matce posiadał obywatelstwo brytyjskie i większość życia spędzał poza znajdującymi się w Czechosłowacji dobrami. W 1928r. zmarł w Szwajcarii, a prawa do posiadłości przejęła jego żona i trójka synów. W latach trzydziestych o majątek Raduň upomniał się Gustav Gebhard von Blücher (ur.1866r., zm.1945r.), starszy brat Lothara Wilhelma. Jego pretensje zostały zrealizowane w 1939r. po zajęciu Czechosłowacji przez III Rzeszę, kiedy to dobra Raduň jako należące do obywatela brytyjskiego przekazano w zarząd Kurtowi Blücherowi, adoptowanemu synowi Gustava Gebharda. Po zakończeniu drugiej wojny światowej majątek Raduň otrzymał z powrotem Hugo von Blücher, syn Lothara Wilhelma. Zmarł on w 1948r. Ostatnim właścicielem dóbr był jego młodszy brat, Aleksander von Blücher, w 1949r. zmuszony do opuszczenia Czechosłowacji. Dobra rodziny von Blücher zostały ostatecznie znacjonalizowane i przekazane państwowemu gospodarstwu rolnemu. W 1974r. rezydencję w Raduniu otrzymały władze samorządowe. W budynku urządzono między innymi szkołę, przedszkole i ośrodek zdrowia. W 1979r. zabytek przekazano dyrekcji zamku w Grodźcu. W budynku przechowywano część wyposażenia z zamku w Grodźcu. W latach osiemdziesiątych XX wieku pałac w Raduniu został wyremontowany. Od 1984r. część jego pomieszczeń została udostępniona dla turystów. W 2009 i 2010r. trwały kolejne prace remontowe. Pałac otacza rozległy, 28 hektarowy park krajobrazowy. W parku zachowany dziewiętnastowieczny budynek oranżerii. W pobliżu zaniedbane zabudowania dawnego folwarku.
Pałac
Początki zamku w Raduniu sięgają połowy XV wieku. W drugiej połowie szesnastego stulecia gotycką warownię przekształcono w stylu renesansowym. W latach 1816-1822 rodzina von Larisch-Mönnich zburzyła renesansowy zamek i w jego miejscu ufundowała klasycystyczny pałac. Pałac kilkukrotnie przebudowywała rodzina von Blücher: po 1849 roku i w latach 1883 - 1912. Obecnie pałac to budynek murowany, potynkowany, złożony z czterech skrzydeł, wzniesionych wokół niewielkiego wewnętrznego dziedzińca. Skrzydła dwu- i trzykondygnacyjne, nakryte dachami dwuspadowymi z lukarnami. Fasada dziewięcioosiowa z centralnym trzyosiowym pozornym ryzalitem, zwieńczonym trójkątnym przyczółkiem z kartuszem herbowym rodu von Larisch-Mönnich i poprzedzonym portykiem kolumnowym podtrzymującym balkon. Elewacje o skromnej dekoracji architektonicznej, częściowo ozdobione boniowaniem pasowym, z wydatnymi gzymsami (wieńczącym i między kondygnacjami) i oknami w prostokątnych obramowaniach. Ponad niektórymi oknami trójkątne nadokienniki. Od strony dziedzińca dwie różnej wysokości wieże.
Informacje praktyczne i dojazd
Ze względu na likwidację kolejnych połączeń kolejowych pomiędzy Polską a Czechami nie polecam dojazdu komunikacją publiczną do Radunia. Dla osób wytrwałych, próbujących tego typu podróży podaję przydatne linki:
Polskie koleje - http://rozklad-pkp.pl/
Czeskie rozkłady - www.portal.jizdnirady.cz
Czeskie koleje - KOLEJE CZESKIE
Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic DK408 do Sośnicowic, następnie DK919 do Raciborza i dalej DK916 do granicy państwa. W Czechach należy kierować się DK46 do Opawy. Z Opawy najlepiej wyjechać DK464 (ul. Bilovecka) prowadzącą prosto do miejscowości Raduň. Do pałacu można dojechać ulicą Zamecką. Na miejscu nie ma problemu z zaparkowaniem samochodu. Odległość: z Gliwic w jedną stronę niecałe 90 km.
Damian Dąbrowski,
Lipiec 2011 r.
