Powiat oławski, gmina Oława
(nazwa niemiecka: Sitzmannsdorf, Kreis Ohlau)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: 1253r.
Rys historyczny i stan obecny:
W 1253r. wioska wchodziła w skład dóbr opactwa św. Wincentego na Ołbinie we Wrocławiu. W następnym stuleciu Siecieborowice były już własnością prywatną śląskich rodów rycerskich. Z miejscowości wywodziła się rodzina Bilitsch. Majątek w Siecieborowicach należał między innymi do Mikołaja Bilitscha, wzmiankowanego w 1591r. Najdłużej z dziejami miejscowości związane były losy jednej z linii rodziny von Prittwitz, która w 1663r. przejęła dobra w Siecieborowicach. W drugiej połowie XVII w. w źródłach występuje Bernard von Prittwitz z Siecieborowic, mąż Anny Barbary, córki Jerzego Fryderyka von Kittlitz z Ocic (ur.1614r.) i Marii Elżbiety von Prittwitz z Laskowic Oławskich (Laskowitz). W 1783r. jako właściciel Siecieborowic wzmiankowany był Caspar Leonhard von Prittwitz. W 1819 i 1830r. majątek w wiosce należał do rotmistrza Karla von Prittwitz. Przed 1845r. dobra przeszły w ręce spadkobierców rotmistrza, wśród których był porucznik Konstantin von Prittwitz, występujący w księgach adresowych z lat 1856-1886 jako samodzielny właściciel posiadłości w Siecieborowicach. W 1886r. majątek liczył 200ha, w tym 166ha pól uprawnych, 14ha łąk, 15ha lasów i 5ha parku, dróg i podwórzy gospodarczych. Pomiędzy 1886 a 1894r. pałac wraz z folwarkiem odziedziczył rotmistrz Heinrich von Prittwitz-Gaffron. W rękach majora (od 1902r.) Heinricha von Prittwitz-Gaffron dobra pozostały co najmniej do 1917r. Jako kolejny ich właściciel w latach 1921-1937 wspominany był Joachim von Prritwitz-Gaffron. W 1937r. powierzchnia majątku w Siecieborowicach wynosiła 235,6ha, w tym 187,8ha pól uprawnych, 20,9ha łąk, 12,9ha lasów, 3,6ha pastwisk, 1ha stawów, 3,5ha ogrodu i parku, 5,9ha dróg i podwórzy gospodarczych. Folwarkiem zarządzał inspektor Adolf Malkwitz. W posiadaniu rodziny von Prittwitz-Gaffron dobra pozostały zapewne do końca drugiej wojny światowej, a następnie przeszły na własność państwa polskiego. Folwark wraz z pałacem przekazano Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu, które w rezydencji von Prittwitzów ulokowało biura i mieszkania. Po upadku PGR-u w latach dziewięćdziesiątych XX w. majątkiem zarządzały państwowe agendy: Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, a następnie Agencja Nieruchomości Rolnych. W ostatnich latach zabudowania dawnego folwarku wraz z pałacem nabyła prywatna spółka. Teren wokół pałacu ogrodzony, na miejscu jednak brak tablic informujących o sytuacji własnościowej i zakazujących wejścia. Budynek można bez problemu zobaczyć z zewnątrz.
Pałac
Rodzina von Prittwitz pierwszą siedzibę w Siecieborowicach posiadała zapewne już w XVII w. Obecny pałac został wzniesiony przed 1819r., w XIX w. powiększony o jednoosiową dobudówkę. Rezydencja o cechach barokowych i klasycystycznych, została przekształcona po 1945r. Efekty ostatniej przebudowy widać szczególnie w drugiej kondygnacji, gdzie zmieniono wielkość okien. Pałac murowany z cegły, potynkowany, założony na rzucie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty dachem czterospadowym z lukarnami i szczytami. Fasada dziewięcioosiowa, z pozornym centralnym ryzalitem mieszczącym główne wejście, poprzedzone niewielkim tarasem ze schodami. Ryzalit pozorny wieńczy jednoosiowy szczyt. Elewacja ogrodowa również z centralnym pozornym ryzalitem. Elewacje pałacu częściowo przekształcone, zachowały jednak trochę oryginalnych detali architektonicznych: boniowane narożniki, wydatne gzymsy (między kondygnacjami i wieńczący), szczyty, okna przyziemia w opaskach z kluczem, płaskie nadokienniki w drugiej kondygnacji, ślad po przemurowaniu otworów okiennych. Wnętrza pałacu niedostępne, przebudowane po drugiej wojnie światowej na mieszkania i biura. W centralnej części budynku zapewne znajduje się sień i klatka schodowa.
Zabytki w Siecieborowicach
Do rejestru zabytków w Siecieborowicach wpisano park z drugiej połowy XIX w. (27.12.1984r., nr rej.: 565/W). W rejestrze powinien również znaleźć się pałac w Siecieborowicach. Budynek ten na skutek kolejnych przebudów zatracił część cech stylowych, jednak na tle całego powiatu oławskiego jest rzadkim przykładem zachowanej do naszych czasów rezydencji dawnych właścicieli majątków i powinien podlegać szczególnej ochronie konserwatorskiej, tym bardziej, że stan elewacji pałacu wywołuje obawy co do jego przyszłości.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Siecieborowic zapewniają nieliczne autobusy PKS kursujące z Częstocic, Oławy, Wiązowa i Witowic. Ze względu na możliwość przesiadki polecam dojazd przez Oławę. Dzięki stacji kolejowej na trasie Gliwice – Wrocław do miasta można stosunkowo łatwo dotrzeć pociągiem. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, następnie DK 396 w stronę Strzelina. W miejscowości Goszczyna z tej ostatniej trasy należy skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Siecieborowic. Pałac wraz z otaczającym go parkiem znajdują się na prawo od głównej drogi. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 135km. Na miejscu samochód można zaparkować przy pałacu.
Damian Dąbrowski,
Marzec 2012 r.
