Powiat brzeski, gmina Lewin Brzeski
(nazwa niemiecka: Schurgast, Kreis Falkenberg O.S.)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: 1223 r., od około 1271 r. miasto, znaczne zniszczenia podczas działań wojennych w 1945 r. i utrata praw miejskich po zakończeniu wojny.
Rys historyczny i stan obecny:
Pod koniec XV w. Skorogoszcz była własnością linii rodziny von Beess z Malerzowic. Na przełomie XVI i XVII w. miejscowość należała do Krzysztofa Henryka von Beess, od 1601 roku męża Elżbiety, córki Jana ze Starej Kraśnicy. Następnym znanym właścicielem majątku w Skorogoszczy był baron Erdmann Ferdynand (1629-1683) syn Jana von Pawlowski, asesor sądu ziemskiego księstwa opolsko – raciborskiego, posiadający rozległe dobra w okolicy Niemodlina. Po śmierci Erdmanna Ferdynanda odziedziczyła je jego córka Joanna Franciszka Elżbieta, od 1687 r. żona Franciszka Juliusza Józefa hrabiego von Verdugo (zm. 1740 r.). W 1874 r. majątek w Skorogoszczy nabył baron Otto von Kettler wraz z małżonką Elżbietą, z domu von Schaffgotsch. Po śmierci męża Elżbieta wyszła ponownie za mąż za Kaspra von Korff-Kerssenbrock. W książkach adresowych od 1905 r. jako właścicielka ponad 600 ha majątku Schloss Schurgast wymieniana była Elżbieta von Korff. Od co najmniej 1921 roku posiadłość wchodziła w skład dóbr pańskich Skorogoszcz (Herrschafft Schurgast), liczących 1882 ha. W 1932 r. hrabina Elżbieta przekazała pałac w Skorogoszczy Kongregacji Misjonarzy z Mariannhill. W książce adresowej z 1937 r. jako właściciel dóbr Schurgast wymieniony został Klemens von Korff. Seminarium misyjne urządzone w rezydencji w 1940 r. zostało zajęte przez SS. Podczas walk w 1945 roku pałac w Skorogoszczy został uszkodzony, pomimo iż budynek nadawał się do remontu został rozebrany i obecnie pozostały po nim jedynie fragmenty detali architektonicznych. Do dziś przetrwał prawie 6 hektarowy park krajobrazowy otaczający rezydencję oraz budynki towarzyszące pałacowi: wozownia, stajnia koni wyjazdowych, dom ogrodnika i neorenesansowa oficyna, w której obecnie znajduje się szkoła.
Pałac
Początki rezydencji w Skorogoszczy sięgają XVI w., kiedy w miejscowości znajdował się zamek. Wygląd budynku w XX w. możemy poznać dzięki zachowanym pocztówkom. Na początku stulecia pałac był budowlą neorenesansową, wzniesioną na rzucie prostokąta, dwukondygnacjową, nakrytą dachem dwuspadowym, ozdobioną wydatnymi szczytami. W latach 1910-1913 budynek został powiększony i przekształcony w stylu klasycystycznym. Odtąd pałac posiadał dwa piętra i nakryty był wysokim mansardowym dachem, skrywającym kolejną kondygnację. Trzynastoosiową fasadę zamykały dwa trzyosiowe ryzality. Główne wejście w pozornym centralnym ryzalicie poprzedzone było murowanym gankiem filarowym. Ryzalit ozdabiały ogromne kolumny toskańskie podtrzymujące belkowanie i wydatny trójkątny przyczółek z kartuszem herbowym w tympanonie. Dzisiaj w miejscu pałacu stoi sala gimnastyczna, a fragmenty budynku porozrzucane są po otaczającym go parku. W założonych w połowie XIX w. parku dominują gatunki liściaste: dęby szypułkowe, klony pospolite i srebrzyste, graby zwyczajne, wiązy pospolite. Znaleźć w nim można również ciekawe okazy platana klonolistnego, sosny wejmutki, choiny kanadyjskiej i wiązu górskiego.
Zabytki w Skorogoszczu
Do rejestru zabytków w Skorogoszczy wpisano: kościół parafialny p.w. św. Jakuba (20.01.1966 r., nr rej.: 1072/66); cmentarz ewangelicki (obecnie rzymsko-katolicki) oraz jego ogrodzenie z bramą i furtą (28.12.1994 r., nr rej.: A-297/94); park (10.11.1988 r., nr rej.: 190/88); wodociągową wieżę ciśnień przy ul. Zamkowej (19.07.1999 r., nr rej.: A-2391/99).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Skorogoszczy nie stanowi większego problemu. Do miejscowości można między innymi dojechać autobusami PKS z Opola. Do samego Opola najłatwiej dotrzeć koleją, np. pociągiem z Gliwic. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Prądy, następnie DK 46 i DK 94 w stronę Brzegu. Ostatnia z wymienionych tras prowadzi przez Skorogoszcz. By zobaczyć park w centrum miejscowości należy skręcić w lewo. Odległość: w jedną stronę około 100 km. Na miejscu samochód najlepiej zaparkować przy szkole znajdującej się na skraju parku.
Damian Dąbrowski,
Styczeń 2011 r.
