Powiat nyski, gmina Skoroszyce
(nazwa niemiecka: Friedewalde, Kreis Grottkau)
Rys historyczny i stan obecny:
Miejscowość lokowana na prawie niemieckim w XIII w. Pierwsze informacje źródłowe na jej temat pochodzą z około 1300 r., między innymi w 1302 r. w Skoroszycach wzmiankowany był kościół parafialny p.w. św. Jadwigi. Wioska od średniowiecza do 1810 r. należała do majątków biskupstwa wrocławskiego, z przerwą na przełomie XVII i XVIII w., kiedy to jej właścicielem była pochodząca ze Styrii rodzina Galler. Po sekularyzacji dóbr kościelnych majątek ostatecznie znalazł się w rękach prywatnych właścicieli. Pałac w Skoroszycach najprawdopodobniej został zbudowany w XIX w., być może tuż po 1810 r. Budynek wielokrotnie przebudowywany i rozbudowywany, z zatarciem cech stylowych. Spośród często zmieniających się w XIX w. właścicieli dóbr rycerskich w Skoroszycach warto odnotować rodziny: Franco, Heller, von Lipinsky, Gröhling, Szmula (od 1856 r.). W 1937 r. majątek należał do Pani Eriki Szmula z domu Braune. Po drugiej wojnie światowej posiadłość została upaństwowiona. Dawną rezydencję zaadaptowano na biura, mieszkania oraz sklep. Obecnie budynek tylko częściowo jest użytkowany i jego stan techniczny się pogarsza. Pałac bez problemu można zobaczyć z zewnątrz.
Budynek murowany z cegły, potynkowany, wzniesiony na rzucie prostokąta, powiększony o przybudówki w elewacji tylnej, dwukondygnacjowy, korpus nakryty dachem naczółkowym. Fasada siedmioosiowa, z centralnym pozornym trzyosiowym ryzalitem, zamkniętym spłaszczonym trójkątnym przyczółkiem. Główne wejście poprzedzone gankiem podtrzymującym niewielki balkon na wysokości drugiej kondygnacji. W elewacji ogrodowej trzy trójkątne szczyty. Elewacje przekształcone, za wyjątkiem wydatnego gzymsu wieńczącego pozbawione detali architektonicznych. Dawną rezydencję otacza park krajobrazowy, z niewielkim gazonem przed frontem budynku.
Pałac w Skoroszycach nie został wpisany do rejestru zabytków sztuki i nie jest objęty ochroną konserwatorską. W rejestrze umieszczono otaczający budynek park (wpisany 01.06.1981 r., pod nr rej.: 48/81), kościół parafialny p.w. św. Jadwigi (31.03.1965, nr rej.: 1056/65) i cmentarz przy kościele (05.11.1990 r., nr rej.: 280/90).
Informacje praktyczne i dojazd:
Dojazd do Skoroszyc zapewniają zarówno autobusy PKS jak i pociągi. Do Skoroszyc można między innymi dotrzeć pociągiem z Brzegu, Nysy i Kędzierzyna – Koźla oraz autobusem z Głubczyc, Nysy, Prudnika czy Wrocławia. Na wszystkich wspomnianych trasach kursów jest jednak niewiele i podróż należy dobrze zaplanować. Wybierającym dojazd własnym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Prądy, następnie DK 46 w kierunku Nysy. W miejscowości Sidzina, należy skręcić w prawo w lokalną drogę prowadzącą przez Giełczyce do Skoroszyc. Odległość: w jedną stronę około 115 km. W Skoroszycach należy jechać w kierunku Mroczkowej, park z dawną rezydencją znajduje się poza centrum miejscowości, na prawo od tej drogi.
Damian Dąbrowski,
Wrzesień 2010 r.
