Powiat namysłowski, gmina Namysłów
(nazwa niemiecka: Windisch Marchwitz, Kreis Namslau)
Rys historyczny i stan obecny:
Brak informacji źródłowych uniemożliwia przedstawienie losów wioski. Lokacja Smarchowic Śląskich miała miejsce zapewne w średniowieczu. Pierwsza wzmianka o kościele p.w. św. Krzyża pochodzi z 1580 r. W 1603 r. zbudowano istniejący do dziś drewniany kościół, wielokrotnie gruntownie remontowany (1822, 1848, 1922, 1928, 2003 r.).
Dwór w Smarchowicach Śląskich wzniesiono zapewne w XIX w. Budynek murowany z cegły, potynkowany, zbudowany na planie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacjowy, nakryty dachem naczółkowym wykonanym z dachówki. Fasada pięcioosiowa z centralnym jednoosiowym pozornym ryzalitem, mieszczącym wejście poprzedzone drewnianym gankiem. W elewacjach bocznych i tylnej zmieniony układ otworów okiennych. Dwór pozbawiony cech stylowych i ozdobnych detali. Prawdopodobnie zbudowany w stylu klasycystycznym posiadał podziały ramowe wykonane za pomocą gzymsów (międzypiętrowy i wieńczący) i boniowanych lizen w narożnikach budynku. Pod otworami okiennymi umieszczono prostokątne płyciny, a nad oknami proste gzymsy.
Dwór otaczają resztki parku krajobrazowego, w pobliżu pozostałości folwarku, z charakterystyczną wieżą dawnej gorzelni. Rezydencję można bez problemu zobaczyć z zewnątrz. Wnętrza są niedostępne, budynek obecnie pełni funkcje mieszkalne.
W pobliżu dworu znajduje się wspomniany wyżej kościół filialny p.w. św. Krzyża. W jego wnętrzach przetrwało cenne późnorenesansowe i barokowe wyposażenie. Niestety świątynia przeważnie jest zamknięta.
Do rejestru zabytków sztuki w Smarchowicach Śląskich wpisano tylko kościół, wpisu dokonano 25.11.1954 r., pod nr rej.: 135/54.
Informacje praktyczne i dojazd:
Dojazd do Smarchowic Śląskich komunikacją publiczną jest trudny i czasochłonny. W pierwszej kolejności należy dotrzeć do Namysłowa, najlepiej pociągiem z Katowic lub Tarnowskich Gór, z przesiadką w Kluczborku, następnie z Namysłowa do Smarchowic Śląskich kursują autobusy PKS. Autobusy te jeżdżą rzadko (8 kursów) i tylko w dni robocze. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Nogawczyce, następnie DK 88 do Strzelec Opolskich i dalej DK 94 do Opola. Z Opola najlepiej wyjechać DK 454 w kierunku Namysłowa. W Dobrzeniu Wielkim należy skręcić w lewo w DK 457 do Popielowa. Dalej lokalne drogi przez Karłowice, Kurznie, Mąkoszyce prowadzą do DK 39, którą należy jechać w stronę Namysłowa. Za miejscowością Raciszów z DK 39 trzeba skręcić w lewo i do Smarchowic Śląskich jechać lokalnymi drogami przez Minkowskie, Ligotę Książęcą i Barzynę. Odległość: w jedną stronę około 130 km. Dwór znajduje się w samym centrum Smarchowic Śląskich, w niewielkiej odległości od kościoła. W miejscowości nie ma dobrego parkingu, samochód trzeba zostawić na poboczu drogi.
Damian Dąbrowski,
Sierpień 2010 r.
