Powiat kluczborski, gmina Kluczbork
(nazwa niemiecka: Ober Schmardt, Kreis Kreuzburg)
Pierwsza wzmianka o Smardach pochodzi z 1261r. W osiemnastym stuleciu w wyniku rozdrobnienia dóbr w miejscowości znajdowało się sześć majątków. Stan ten utrzymywał się również przez znaczną część XIX w. Dopiero na początku XX w. przyjął się obowiązujący do dzisiaj podział na Smardy Dolne i Górne. Właścicielami majątku w Smardach V (Schmardt V), obecnych Smardach Górnych byli między innymi: Wielczek (1845r.), Jäkel (1856, 1858r.), Behm (1861, 1866r.), Edwin Neugebauer (1872, 1876r.), Pani Cecil Krause (1886r.), Theodor Graber (1894r.), Erich aus dem Winckel (1902r.), Richard Schiemann (1905, 1912r.). Przed 1917r. dobra Smardy Górne z folwarkiem Friedashöhe przeszły na własność pruskiego skarbu państwa. Odtąd posiadłość oddawana była w dzierżawę. Dzierżawcami byli: wdowa Tuckermann (1917r.), dr Rudolf Tuckermann (1921, 1926r.). Około 1930r. majątek przejęła Górnośląska Spółka Ziemska z Opola (Oberschles. Landgesellschaft in Oppeln), która w latach trzydziestych dokonała jego parcelacji.
Dobra Smardy Górne (Schmard V) w 1886r. liczyły 339ha powierzchni, w tym 281ha pól uprawnych, 18ha łąk, 30ha lasów, 10ha gospodarstwa. W 1917r. ich powierzchnia wynosiła 513ha, w tym 428ha pól uprawnych, 35ha łąk, 30ha lasów, 20ha ogrodu, parku, stawów, dróg i podwórzy gospodarczych. Do parcelacji w latach trzydziestych dobra nie uległy pomniejszeniu.
Niewielki neorenesansowy dwór w Smardach Górnych wzniesiono prawdopodobnie w drugiej połowie XIX w., być może w miejscu wcześniejszej rezydencji. Dwór był siedzibą właścicieli, a następnie dzierżawców majątku Smardy Górne (Smardy V). Po drugiej wojnie światowej obiekt wykorzystywano jako wielorodzinny budynek mieszkalny. Obecnie w dalszym ciągu dawny dwór pełni funkcję mieszkalną.
Zabytki w Smardach Górnych
Do rejestru zabytków w Smardach Górnych wpisano dom nr 15, pochodzący z XIX w. (20.09.1966r., nr rej.: 1604/66).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Smard Górnych zapewniają nieliczne autobusy PKS kursujące z Byczyny, Kluczborka, Rożnowa i Szymonkowa. Ze względu na możliwość przesiadki polecam dojazd przez Kluczbork. Do miasta można dotrzeć np. pociągiem z Katowic lub Wrocławia. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic DK901 do Olesna, a następnie DK11 w kierunku Poznania. Z tej ostatniej trasy za Kluczborkiem, w miejscowości Krzywizna należy skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Smard Górnych. Folwark z dworem znajduje się na początku miejscowości, na prawo od głównej drogi. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 100 km. Na miejscu samochód można zostawić przy pofolwarcznych zabudowaniach gospodarczych.
Damian Dąbrowski,
Kwiecień 2012 r.
