Powiat kłodzki, gmina Bystrzyca Kłodzka
(nazwa niemiecka: Alt Waltersdorf, Kreis Habelschwerdt)
Początki miejscowości sięgają XIII wieku. W 1269r. wzmiankowano w Starym Waliszowie kościół parafialny p.w. św. Wawrzyńca. Miejscowość dzieliła się na kilka majątków, które na przestrzeni wieków należały między innymi do rodzin von Pannwitz, von Ullersdorf, von Herberstein, von Wallis i miasta Bystrzyca Kłodzka.
Dwór
Renesansowa rezydencja wzniesiona w XVI wieku przez przedstawicieli rodziny von Pannwitz. Siedziba określana jako dwór górny. W Starym Waliszowie znajdował się bowiem jeszcze majątek dolny (Rittergut Nieder-Altwaltersdorf) z osobnym dworem. Rezydencja Pannwitzów została w znacznym stopniu przekształcona w XVIII i XIX wieku. Budynek murowany z kamienia i cegły, potynkowany, założony na planie prostokąta, zbliżonego do kwadratu, trzykondygnacyjny, nakryty w części dachem czterospadowym, a częściowo płaskim. Fasada pięcioosiowa, z głównym wejściem ozdobionym renesansowym portalem. Układ osi przekształcony. Elewacje pozbawione większości detali architektonicznych, zachowały proste obramowania otworów okiennych i neogotycki krenelaż wieńczący nowszą część budynku. W części pomieszczeń dworu zachowane sklepienia kolebkowe z lunetami. Po drugiej wojnie światowej przez wiele lat dwór wykorzystywano jako ośrodek zdrowia i bibliotekę. Obecnie w odnowionym budynku znajdują się prywatne mieszkania oraz Wiejski Dom Kultury w Starym Waliszowie. Do dworu przylega wpisany do rejestru zabytków park z końca XIX wieku. W pobliżu zachowane zabudowania gospodarcze dawnego folwarku.
Zabytki w Starym Waliszowie
Do rejestru zabytków w Starym Waliszowie wpisano kościół parafialny p.w. św. Wawrzyńca (14.05.1984r., nr rej.: 452/1020/WŁ i osobny wpis dotyczący wieży kościoła z 25.05.1972r., nr rej.: 451/2043); plebanię (3.08.1965r., nr rej.: 450/1340); park (4.101977r., nr rej.: 449/676/WŁ); drewniany dom nr 67 (30.04.1980r., nr rej.: 448/739/WŁ); drewniany dom nr 112 (30.04.1980r., nr rej.: 447/740/WŁ).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Starego Waliszowa zapewniają między innymi autobusy PKS kursujące z Bystrzycy Kłodzkiej, Kłodzka i Międzylesia. Ze względu na możliwość znalezienia przesiadki polecam dojazd przez Kłodzko. Do miasta można dotrzeć np. pociągiem z Wrocławia. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Prądy, następnie DK46 przez Nysę do Kłodzka. Z Kłodzka najlepiej wyjechać DK33 w stronę Boboszowa. Przed Bystrzycą Kłodzką z tej ostatniej trasy należy skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Starego Waliszowa. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 200 km. Dwór znajduje się w północno-wschodniej części Starego Waliszowa, na lewo od głównej drogi. Na miejscu samochód trzeba zostawić na poboczu drogi.
Damian Dąbrowski,
Wrzesień 2012 r.
