Powiat strzeliński, gmina Przeworno
(nazwa niemiecka: Schönbrunn, Kreis Strehlen)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: 1305r.
Strużyna przed 1523r. należała do Nickela von Pradel und Zülzendorf. Kolejnymi właścicielami wioski byli Peter Tschech von Schönbrunn (1550r.) i Adam Friedrich von Parchwitz z Rożnowa (1578r.). W 1676 i 1694r. majątek w Strużynie posiadał baron von Bock. Następnie w pierwszej połowie XVIII w. dobra należały do rodu von Seidlitz i von Warkotsch. Przed 1783r. właścicielem Strużyny został hrabia von Sehertoß. W XIX wieku dobra zostały rozparcelowane. W 1902 i 1905r. resztki dóbr rycerskich liczące 51,72ha należały do spadkobierców Gottlieba Waltera z Żeleźnika (Eisenberg) Następnie w 1912 i 1937r. właścicielem majątku, z czasem powiększonego do 118,97ha był Gottfried von Obernitz. Po drugiej wojnie światowej posiadłość została znacjonalizowana i przekazana w zarząd Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu z Przeworna. Dwór w Strużynie był wykorzystywany przez gospodarstwo jako wielorodzinny budynek mieszkalny. Po upadku PGR-u opiekę nad majątkiem sprawowały agendy rządowe, najpierw Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, a następnie Agencja Nieruchomości Rolnych. Na przełomie 2010 i 2011r. z dawnej rezydencji zostali wykwaterowani ostatni mieszkańcy. Agencja Nieruchomości Rolnych próbuje sprzedać budynek, w ostatnim czasie ogłoszono już drugi przetarg. Zabytek jest zabezpieczony przed wejściem, można go zobaczyć tylko z zewnątrz.
Dwór
Renesansowy dwór zbudowany w drugiej połowie XVI wieku, przebudowywany na przełomie XVI i XVII w., około 1673r. oraz w osiemnastym stuleciu. W czwartym ćwierćwieczu przekształcony w stylu neogotyckim. Ostatnio remontowany w 1965r. Budynek murowany, z kamienia i cegły, potynkowany, wzniesiony na rzucie prostokąta, częściowo podpiwniczony, dwukondygnacyjny, z użytkowym poddaszem, nakryty niskim dachem czterospadowym. Fasada (elewacja południowa) siedmioosiowa, z centralnym głównym wejściem, ozdobiony murowanym z cegły portalem z marmurowym obramieniem drzwiowym pochodzącym z 1673r. W elewacji tylnej (północnej) neogotycki portal, wykonany w XIX w. z renesansowej kamieniarki. Elewacje pozbawione większości ozdobnych detali, zachowały gzyms pomiędzy drugą kondygnacją a poddaszem oraz narożne wieżyczki. Okna prostokątne z obramieniami wykonanymi z kamienia (parter) i tynku (piętro). Na osi budynku, ponad oknem drugiej kondygnacji kamienna tablica z herbami rodów von Brauchitsch i von Nimptsch. Układ wnętrz dwutraktowy, z centralną sienią i jednobiegową klatką schodową. W piwnicach i kilku salach parteru zachowana sklepienia kolebkowo-krzyżowe i kolebkowe z lunetami, w pozostałych pomieszczeniach płaskie stropy. W jednej z sal dekoracja stiukowa z przełomu XVI i XVII w.
Do dworu przylegają resztki dawnego parku oraz ogrodu warzywnego. Na południe od rezydencji znajdował się folwark. W ostatnich latach część budynków gospodarczych została zburzona. Pozostawiono dawną oficynę dworską, użytkowaną jako budynek mieszkalny.
Zabytki w Strużynie
Do rejestru zabytków w Strużynie wpisano zespół dworski (nr 34): dwór (18.08.1992r., nr rej.: 279/1374/WŁ) i park (20.03.1991r., nr rej.: 280/1325/WŁ).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Strużyny jest praktycznie nierealny, w miejscowości zatrzymuje się dosłownie jeden autobus PKS ze Strzelina. Do Strzelina z Górnego Śląska można dotrzeć pociągiem z przesiadką we Wrocławiu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Przylesie, następnie DK401 do Grodkowa i dalej DK385 w stronę Ziębic. W miejscowości Gierów z tej ostatniej trasy należy skręcić w prawo w lokalną drogę prowadzącą do Strużyny przez Karnków i Przeworno. Dwór znajduje się w centrum miejscowości, na lewo od drogi. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 155 km. Samochód można zaparkować tuż obok dworu.
Damian Dąbrowski,
Październik 2011 r.
