Powiat brzeski, gmina Grodków
(nazwa niemiecka: Zülzhof, Kreis Grottkau)
Rys historyczny i stan obecny:
Sulisław początkowo był kolonią miejscowości Górne Gałązczyce. Wraz z nią wchodził w skład dóbr biskupów wrocławskich. Po sekularyzacji majątków kościelnych w Królestwie Prus w 1810 roku posiadłości przeszły na własność króla Friedricha Wilhelma III. Władca cztery lata później przekazał je generałowi (od 1821r. feldmarszałkowi) Hansowi Dawidowi hrabiemu Yorck von Wartenburg (ur.1759r., zm.1830r.). Według źródła z 1830 roku dobra Górne Gałązczyce należały do hrabiego Yorck von Wartenburg. W miejscowości wzmiankowano dobra rycerskie, dwa folwarki, kościół katolicki, katolicką szkołę, gorzelnię, wiatrak. Częścią wsi był Sulisław (Zülzhof) – tam znajdował się pański folwark - herrsch. Vorwerk. Przed 1845 rokiem włości od rodu Yorck von Wartenburg odkupił za 62500 talarów reńskich porucznik Friedrich Grosser. Do Friedricha Grossera należała także posiadłość w Dolnych Gałązczycach, gdzie w 1845 roku wzmiankowano pałac. W tym czasie Sulisław pozostawał folwarkiem i kolonią przynależną do Górnych Gałązczyc. W latach 1856-1866 wzmiankowano starszego ziemskiego Friedricha Grossera jako właściciela dóbr Dolne i Górne Gałązczyce z folwarkiem Sulisław. Po jego śmierci, około 1872 roku nastąpił podział majątków: Sulisław otrzymał porucznik Hugo Grosser, Górne Gałązczyce Paul Grosser, a Dolne Gałązczyce Richard Grosser. W 1886 roku należący do starszego ziemskiego Hugo Grossera majątek Sulisław liczył 505ha, w tym 198ha pól uprawnych, 36ha łąk, 259ha lasów, 12ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Dwa lata później posiadłość nabyła rodzina von Schaffgotsch z Kopic. Majątek otrzymał najstarszy syn Hansa Ulricha von Schaffgotsch i Joanny z domu Gryzik von Schomberg-Godula – dwudziestodziewięcioletni Hans Karl Gotthard von Schaffgotsch. Według księgo adresowej z 1909 roku należące do rotmistrza Hansa Karla Gottharda von Schaffgotscha dobra w Sulisławiu miały powierzchnię 505ha, w tym 238ha pól uprawnych, 36ha łąk, 219ha lasów, 12ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Przy folwarku działała mleczarnia. Włości dzierżawił Harry hrabia von Francken-Sierstorpff (ur.1856r., zm.1915r.) auf Endersdorf (z Jędrzejowa), mąż Eleonore z domu von Schaffgotsch (ur.1864r.), starszej siostry właściciela. Po śmierci Harrego von Francken-Sierstorpff w 1915 roku majątek w Sulisławiu nabył od rodziny von Schaffgotsch jego kuzyn Johannes hrabia von Francken-Sierstorpff, właściciel fideikomisu Jędrzejów.
Pałac w Sulisławiu na widokówce z początku XX wieku
Źródło: https://dolny-slask.org.pl/790786,foto.html (dostęp: 12.01.2018r.)
W 1917 roku posiadłość w Sulisławiu liczyła 505ha, w tym 238ha pól uprawnych, 36ha łąk, 219ha lasów, 12ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W księgach adresowych z lat 1917-1937 jako właściciel państwa stanowego Jędrzejów, obejmującego Sulisław wzmiankowany był Johannes hrabia von Francken-Sierstorpff. W 1930 roku całkowita powierzchnia dóbr wynosiła 2067ha, w tym Sulisław: 323ha, w tym 59ha pól uprawnych, 42ha łąk i pastwisk, 214ha lasów, 8ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Po zakończeniu drugiej wojny światowej włości przejęło państwo polskie. Częste zmiany zarządców doprowadziły rezydencję w Sulisławiu do ruiny. W 1978 r. zdewastowany zabytek przejęło Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i przeprowadziło generalny remont, po którym w budynku otwarto sanatorium podlegające Komendzie Wojewódzkiej Milicji w Opolu. W latach 2000-2006 pałac nie był użytkowany. W 2005 r. zabytek został wystawiony na sprzedaż za 750 tysięcy euro, a ostatecznie kupiec znalazł się dwa lata później. W 2009 roku prowadzono intensywne prace remontowe.
Stan zabytku w lutym 2009 roku
Kilkuletni remont zakończył się ostatecznie w 2012 roku, kiedy to w zabytku otwarto „Centrum Jogi i Ajurwedy”. W obiekcie mieści się również hotel i restauracja specjalizująca się w kuchni hinduskiej. Zadbany park krajobrazowy otaczający pałac przez kilka godzin dziennie otwarty jest dla zwiedzających. W kolejnych latach miał miejsce rozwój Centrum. Zaadaptowano zarówno dawne zabudowania jak i wystawiono nowe budynki. Zagospodarowano pobliskie stawy, stworzono pole namiotowe, ścieżkę rowerową, boisko sportowe, plażę Marina i parking.
Szczegółowe informacje o ofercie na oficjalnej stronie obiektu
Pałac
Neogotycki pałac z połowy XIX w., murowany z cegły i kamienia, otynkowany, wzniesiony na planie prostokąta, z licznymi ryzalitami i dwiema wieżami. Budynek podpiwniczony, dwukondygnacjowy, nakryty wysokimi, wielospadowymi dachami z lukarnami. Fasada rozczłonkowana trzema ryzalitami, z asymetrycznie umieszczonym głównym wejściem i trzykondygnacjową okrągłą wieżą. W narożniku północno-wschodnim masywna czworoboczna wieża, prawdziwa dominanta obiektu. Elewacja o skromnej dekoracji architektonicznej, ożywione blankami, szczytami oraz gzymsami nadokiennymi. Budynek w wyniku prac z lat 2007-2012 rozbudowano o przybudówkę mieszczącą basen. Przybudówka została dopasowana stylistycznie do elewacji zabytku. Pomieszczenia pałacu stylowo urządzone, w części sal sufity z fasetami i sztukaterią, drewniane boazerie oraz ozdobne kominki.
Pałac w Sulisławiu otacza park krajobrazowy o powierzchni 3,9 ha. Na zachód od rezydencji znajdują się budynki dawnego folwarku.
Informacje praktyczne i dojazd:
Niestety dojazd komunikacją publiczną do Sulisławia jest mało realny. Na trasie Sulisław – Brzeg kursuje tylko jeden autobus PKS, na trasie Sulisław – Grodków jest niewiele lepiej – są cztery kursy i to tylko w dni robocze. Tymczasem samo dotarcie komunikacją publiczną do Grodkowa nie jest łatwe. Grodków jest dobrze skomunikowany z Nysą i Brzegiem, ale dojazd do tych miejscowości jest czasochłonny i wymaga przesiadek. Wybierającym się w podróż samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 do węzła Prądy, następnie DK 46 w kierunku Nysy oraz DK 385 do Grodkowa. Z Grodkowa DK 378 w stronę Strzelina, w miejscowości Gnojna należy skręcić w gminną drogę do Gałązczyc, gdzie ponownie trzeba skręcić w lewo w drogę do Sulisławia. Odległość: w jedną stronę niecałe 130 km. W Sulisławiu samochód można zostawić w bocznej ulicy, blisko głównego wejścia na teren zespołu pałacowo-parkowego.
Damian Dąbrowski,
Październik 2009 r., aktualizacja zdjęć sierpień 2013r., aktualizacja tekstu styczeń 2018r.