Powiat trzebnicki, gmina Zawonia
(nazwa niemiecka Klein Zauche, Kreis Trebnitz)
Zabytki w Suchej Małej
W Suchej Małej żaden obiekt nie został wpisany ani do rejestru ani do ewidencji zabytków.
Suchą Mała wzmiankowano w 1300 roku jako parva Zucha, a w 1498 roku pod nazwą Sucha. Niewielka wioska w 1785 roku składała się z folwarku i sześciu gospodarstw zagrodniczych. W 1845 roku w Suchej Małej znajdował się folwark, gorzelnia i 10 domostw. Obecnie Sucha Mała nie jest nawet samodzielną wsią, a jedynie przysiółkiem wsi Tarnowiec.
Dobra rycerskie w Suchej Małej należały m.in. do rodzin von Langenau, von Kessel, von Vierst, von Stutterheim, Vogelmurger, Rappold, von Lüttwitz. Najpóźniej w latach siedemdziesiątych XIX wieku posiadłość nabył porucznik Adolf von Debschütz, właściciel sąsiednich Sędzic. Według księgi adresowej z 1886 roku dobra Sędzice i Sucha Mała liczyły 338 ha, w tym 294 ha pól uprawnych, 9 ha łąk, 4 ha pastwisk, 18 ha lasów, 13 ha dróg i podwórzy gospodarczych. Do 1945 roku majątki te posiadały tych samych właścicieli: rodzinę Dihrberg w latach 1894-1906 oraz von Ballestrem od 1906 do 1945 roku.
Pańską siedzibę w Suchej Małej wzmiankowano w latach 1785, 1830 i 1845. Dalsze losy tej zapewne barokowej rezydencji nie są jasne. Dwór po połączeniu z majątkiem w Sędzicach zapewne stracił na znaczeniu. Być może został rozebrany jeszcze w dziewiętnastym stuleciu. Na niemieckiej mapie z pierwszej połowy XX wieku w Suchej Małej nie zaznaczono nawet folwarku. Obecnie w przysiółku trudno znaleźć najmniejszy ślad po majątku. Sucha Mała nie liczy nawet dziesięciu zabudowań mieszkalnych. Z nich część pochodzi sprzed 1945 roku, a reszta to budynki współczesne. Według informacji uzyskanych na miejscu, folwark znajdował się na wschód od miejscowości, za mostem na potoku, a stodołę, ostatni jego budynek, rozebrano już kilkadziesiąt lat temu.
Sucha Mała znajduje się około 10 kilometrów na wschód od Trzebnicy. Z miasta powiatowego w jej kierunku prowadzi droga wojewódzka nr 340 łącząca Trzebnicę z Oleśnicą. Za Cerekwicą należy jechać drogą lokalną przez Sędzice. W okolicach Suchej Małej dominują użytki rolne.
Damian Dąbrowski,
Luty 2022r.
