Powiat kluczborski, gmina Wołczyn
(nazwa niemiecka: Gross Blumenau, Kreis Kreuzburg)
Rys historyczny i stan obecny:
Pierwsze wiadomości na temat Świniar Wielkich do jakich dotarłem dotyczą drugiej połowy XVI w., kiedy właścicielem wsi był Adam II (ur. 1560) Posadowski von Postelwitz z Domu Wołczyn. Historia osady jest zapewne znacznie dłuższa. Po śmierci Adama II nastąpił podział majątku pomiędzy jego synów. W ten sposób z Domu Wołczyn wydzieliły się kolejne linie rodu: Wołczyn, Wierzbica Górna, Świniary. Początkowo Świniary należały do Karola Wilhelma (1596-1674) starszego syna Adama II, od którego w 1621 r. kupił ten majątek wraz z częścią folwarku w Wierzbicy Dolnej młodszy brat Abraham Adam (zm. 1643 r.). Po śmierci Abrahama Adama posiadłość odziedziczył jego jedyny syn, Abraham (zm.1665). W 1653 r. sprzedał on Wierzbicę Dolną i Świniary Wielkie swoim kuzynom z Wierzbicy Górnej, Joachimowi Ernestowi i Kasprowi Henrykowi von Posadowski, pozostawiając sobie tylko Świniary Małe. W 1662 r. Posadowscy z Wierzbicy Górnej odsprzedali Świniary Ernestowi (ur. 1640 r.) von Posadowski z Domu Wołczyn. W 1708 r. majątek ten kupił od spadkobierców Judyty baronowej von Sobeck (zm. 1707), wdowy po Erneście Wilhelmie (1662-1695) von Posadowski, Jan Ernest Prittwitz und Gaffron. O kolejnych zmianach właścicieli nie posiadam informacji.
Obecnie dwór w Świniarach Wielkich jest własnością prywatną, teren wokół niego ogrodzono, nie ma możliwości zwiedzania zabytku, można go zobaczyć z zewnątrz, z większej odległości.
Dwór
Klasycystyczny dwór został zbudowany na początku XIX w. Budynek murowany z cegły, pierwotnie otynkowany, wzniesiony na planie prostokąta, na wysokich piwnicach, parterowy, nakryty dachem mansardowym z naczółkami i nowszymi lukarnami. Fasada (elewacja południowa) dziewięcioosiowa z nieznacznie wysuniętą trzyosiową częścią centralną mieszczą główne wejście, poprzedzone niewielkim tarasem. Nad wejściem facjatka zamknięta prostą attyką. Elewacja ogrodowa powtarza układ frontowej, przy czym facjatkę wieńczy trójkątny szczyt. Budynek w trakcie prac remontowych, z elewacji pozrzucano tynki, w ten sposób pozbawiono je wszelkich dekoracji. Układ wnętrz dwutraktowy, z korytarzem między traktami i centralnie umieszczoną sienią i salonem.
Dwór otacza niewielki park krajobrazowy o powierzchni 1,95 ha.
W Świniarach Wielkich warto również zobaczyć zbudowany w 1762 r. kościół parafialny p.w. św. Bartłomieja. Świątynia drewniana z nawą o konstrukcji zrębowej i słupową wieżą, wewnątrz bogate wyposażenia z XVII i XVIII w.
Informacje praktyczne i dojazd:
Dojazd komunikacją publiczną do Świniar jest mało realny. W miejscowości i to tylko w dni robocze, zatrzymuje się zaledwie kilka PKS-ów z Kluczborka. Do Kluczborka można bez problemu dotrzeć pociągiem z Katowic lub Tarnowskich Gór, lecz trudno tam zgrać przesiadkę z autobusem do Świniar. Ewentualnie można podjechać pociągiem z rowerem do stacji w Wołczynie (na linii Kluczbork – Wrocław), skąd o własnych siłach do celu trzeba pokonać około 8 km. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic DK 78 do Tarnowskich Gór, dalej DK 11 w stronę Poznania do Kluczborka, skąd DK 42 w kierunku Namysłowa. W Wołczynie należy zjechać z tej trasy w prawo w lokalną drogę, która przez Ligotę Wołczyńską prowadzi do Świniar Wielkich. Odległość: w jedną stronę około 125 km. Na miejscu nie ma parkingu, samochód najlepiej zostawić przy kościele.
Damian Dąbrowski,
Luty 2010 r.
