Świebodzice

Powiat świdnicki, miasto

(nazwa niemiecka Freiburg in Schlesien, Kreis Schweidnitz)

Zabytki w Świebodzicach

Do rejestru zabytków w Świebodzicach zostały wpisane:

- obszar staromiejski, nr rej.: A/2577/626 z 1.09.1959
- kościół par. p.w. św. Mikołaja, XV, 1811, k. XIX, nr rej.: A/1753/1200 z 14.12.1964
- kościół ewangelicki, ob. rzym-kat. p.w. śś. Piotra i Pawła, 1776-79,
nr rej.: A/1828/1687 z 12.05.1966
- mauzoleum rodziny von Kramsta, na cmentarzu komunalnym, ul. Wałbrzyska, 1880, nr rej.: A/1024 z 25.09.2007
- mury obronne (fragmenty), poł. XIV, nr rej.: A/2578/629 z 5.03.1960
- ratusz, 1781, nr rej.: A/5054/1688 z 12.05.1966

- d. zajazd, ul. Jeleniogórska 9, nr rej.: A/5056/1243/WŁ z 19.12.1988 (brak decyzji w NID)
- piwnice d. słodowni, ul. Krasickiego 15, 2 poł. XIX, nr rej.: A/5212/1323/WŁ z 7.03.1991:
- łaźnia, ob. dom handlowy, ul. Lipowa 12, k. XIX, nr rej.: A/5055/1289/WŁ z 19.10.1989
- pałac, ob. dom pomocy społecznej, ul. Mickiewicza 8, 1858-75, nr rej.: A/1377 z 16.10.2009
- budynki w zespole zamku Książ, 1792, 2 poł. XIX, ul. Wałbrzyska 44-46:
- dom „szwajcarski” I, nr rej.: A/5052/1215/WŁ z 16.06.1987
- dom „szwajcarski” II, nr rej.: A/5053/1214/WŁ z 16.06.1987
- brama wjazdowa na teren zespołu, nr rej.: A/5051/1231/WŁ z 16.06.1987

Ponadto w ewidencji zabytków uwzględniono m.in. zespół pałacowo-parkowy tzw. Miejski (Park Miejski): pałac, tzw. Miejski (Park Miejski 3), ptaszarnia, obecnie OSP (Park Miejski 5), park. Przy ulicy Mickiewicza park oraz pawilon ogrodowy przy zespole pałacowym tzw. Hugoschloss (obecnie Dom Pomocy Społecznej).

Pałac przy ulicy Mickiewicza

Budowę rezydencji w centralnej części Świebodzic rozpoczął w 1858 roku hrabia Ernst Hugo Kramsta (ur.1826r., zm.1860r.), przedstawiciel miejscowej rodziny przemysłowców. Od jego imienia pałac bywa też określany jako „Hugoschloss”. Fundator zmarł jednak przed dokończeniem budowy pałacu. Nie nadający się do zamieszkania budynek otrzymała w spadku wraz z innymi nieruchomościami wdowa Maria z domu Seidel. W kolejnych latach nie kontynuowano robót budowlanych przy rezydencji, która powoli niszczała. Wreszcie w 1875 roku budynek przeszedł na własność Roberta Seidla, przemysłowca, właściciela browaru w Świebodzicach. Ostatecznie ukończył on pałac w stylu eklektycznym, łączącym m.in. elementy neogotyku i neorenesansu. Robert Seidel zmarł w 1892 roku. Przedsiębiorstwo oraz siedzibę otrzymała w spadku wdowa Otylia. Dwa lata później sprzedała ona browar kilku inwestorom z Wrocławia i Strzegomia. Pani Seidel zdecydowała się przekazać pałac Zgromadzeniu Sióstr de Notre Dame z Wrocławia. Zakonnice przybyły do Świebodzic w 1899r roku. Do zgromadzenia wstąpiły dwie córki Roberta i Otylii Seidel – Otylia i Roberta. Była właścicielka mogła w dalszym ciągu mieszkać w pałacu i w nim zmarła w 1921 roku w wieku 89 lat. Początkowo siostry wykorzystywały nowy nabytek jako sanatorium. W latach 20-tych XX wieku w budynku urządzono szkołę gospodarstwa domowego i ogrodniczego. Placówka działała do 1942 roku. Następnie choć planowano utworzyć w budynku szpital, ostatecznie wykorzystywano go jako ośrodek wychowawczy dla młodzieży. Po przejęciu miasta przez wojska radzieckie w pałacu ostatecznie znalazł się jednak lazaret. Po zakończeniu wojny niemieckie siostry przekazały nieruchomość polskiemu Zgromadzeniu de Notre Dame. Polskie zakonnice przybyły z Węglewa dopiero w 1946 roku i urządziły w pałacu sierociniec. W 1955 roku budynek zmodernizowano i utworzono w nim Zakład Specjalny dla Dzieci Głęboko Upośledzonych. Od 1990 roku Zgromadzenie Sióstr de Notre Dame prowadzi w pałacu Dom Pomocy Społecznej dla Dzieci. Możliwości wejścia na teren ośrodka i zwiedzania dawnej rezydencji są w związku z tym mocno ograniczone.

Pałac na zdjęciu z początku XX wieku

Źródło: https://polska-org.pl/5018509,foto.html?idEntity=518172 (dostęp: 24.07.2021r.)

Świebodzice – widokówka z rezydencją Hugoschloss

Źródło: https://polska-org.pl/629765,foto.html?idEntity=518172 (dostęp: 24.07.2021r.)

Dom Pomocy Społecznej – dawny rezydencja rodziny Seidel, widokówka z lat 1920-1945

Źródło: https://polska-org.pl/3790355,foto.html?idEntity=518172 (dostęp: 24.07.2021r.)

Dokładna lokalizacja:

50.856879038887, 16.323289883661868

Adres: Świebodzice, ul. Adama Mickiewicza nr 8.

Park Miejski

Rezydencja miejska wzniesiona w stylu neorenesansowym około 1878 roku przez rodzinę von Kramsta, miejscowych przemysłowców. Następnie własność władz samorządowych, pełniący między innymi funkcję siedziby burmistrza. Od lat 50-tych XX wieku w budynku działał hotel robotniczy Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego Pełcznica. W kolejnych dekadach pałac podwyższono o jedną kondygnację. Po likwidacji hotelu robotniczego w latach 90-tych XX wieku budynek został doprowadzony do ruiny. Wokół dawnej rezydencji rozległe i zadbane założenie parkowe.

Pałac na widokówce z przełomu XIX i XX wieku