Powiat milicki, gmina Krośnice
(nazwa niemiecka: Schwiebedawe, od około 1926 roku Frankenberg, Kreis Militsch)
Rys historyczny i stan obecny:
Miejscowość wzmiankowana po raz pierwszy w 1368 roku. W 1787 roku właścicielem majątku w Świebodowie był landrat (starosta) von Koschenbar. W wiosce znajdował się folwark wraz z pańską siedzibą, szkoła, 26 gospodarstw zagrodników, wiatrak. W sumie 32 domostwa zamieszkiwało 218 osób. W 1830 roku właścicielem posiadłości był von Koschützky. W tym czasie Świebodów liczył 341 mieszkańców, w tym 5 katolików. Ewangelicy i katolicy należeli do kościołów w Miliczu. W Świebodowie wzmiankowano 35 domów, dwór, wolne sołectwo, folwark, wiatrak, młyn wodny i cegielnię. W 1832 roku Joseph Joachim Leszczyc de Pierzno Koschützky z majątków Świebodów i Wziąchowo Wielkie utworzył majorat. Według opisu z 1845 roku w Świebodowie znajdowało się 39 domów, dwór, folwark, ewangelicka szkoła, młyn wodny, wiatrak i cegielnia. Na folwarku hodowano m.in. 768 sztuk owiec merynosów. Miejscowość liczyła 387 mieszkańców, w tym 9 katolików. Przynależność parafialna nie uległa zmianie. Część Świebodowa nazywała się Quinterei. W 1871 roku po śmierci ojca majorat obejmujący majątek w Świebodowie odziedziczyła generałowa Klara von Wechmar. W 1886 roku posiadłość w Świebodowie dzierżawił porucznik Max Hellwig. Dobra liczyły 448ha, w tym 215ha pól uprawnych, 30ha łąk, 8ha pastwisk, 188ha lasów, 7ha dróg i podwórzy gospodarczych. W gospodarstwie działała cegielnia. Na folwarku hodowano 19 koni, 72 sztuki bydła rogatego w tym 29 krów, 380 owiec. Majątek często oddawany był w dzierżawę. W 1905 roku dzierżawcą był A. Braun, następnie w latach 1912-1926 Oscar Reimann. Generałowa Klara von Wechmar z domu von Koschützky zmarła pomiędzy 1912 a 1917 rokiem. Posiadłość odziedziczył Hans Heinrich baron von Wechmar. W 1921 roku należący do niego majątek w Świebodowie miał powierzchnię 448,6ha, w tym 200ha pól uprawnych, 30ha łak, 188ha lasów, 10,7ha pastwisk, 1,5ha stawów, 3,8ha ogrodu, 14,6ha dróg i podwórzy gospodarczych. Hans Heinrich baron von Wechmar wzmiankowany był w księgach adresowych do 1926 roku. W kolejnych latach dobra rycerskie Świebodów wykupiło Śląskie Towarzystwo Ziemskie i przed 1930 rokiem rozparcelowało.
Dwór
Rezydencja w Świebodowie wzmiankowana była w 1787, 1830 i 1845 roku. Dwór stracił na znaczeniu już w XIX wieku odkąd tworzono majorat, którego właściciele mieszkali we Wzięchowie Wielkim. Budynek w Świebodowie przez wiele lat był siedzibą dzierżawców majątku. Po parcelacji około 1930 roku znaczenie obiektu jeszcze bardziej zmalało. Losy dworu po 1945 roku nie są znane. Trudno stwierdzić czy budynek został zniszczony podczas działań wojennych czy też rozebrany w czasach Polski Ludowej. Brak przedwojennych fotografii uniemożliwia przedstawienie jego wyglądu. Obecnie z zespołu dworskiego w Świebodowie zachował się park podworski, pozostałości zabudowań folwarcznych i dawny czworak. Czworak (obecnie nr 11, 11a) został wzniesiony około 1820 roku. Budynek murowany, potynkowany, parterowy z poddaszem, nakryty dachem naczółkowym. Dłuższe elewacje ośmioosiowe, boczne elewacje dwuosiowe. Czworak pełni funkcje mieszkalne można go zobaczyć z zewnątrz. Park wolno dostępny, zdewastowany, bez ścieżek, z resztkami starodrzewu. Stanowi zaniedbany teren zielony wewnątrz miejscowości.
Zabytki w Świebodowie
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Świebodowie. W ewidencji zabytków znajduje się m.in. park dworski.
Informacje praktyczne i dojazd
Niestety dojazd komunikacją publiczną do Świebodowa nie jest możliwy. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Legnicy do węzła Wrocław Południe, następnie autostradową obwodnicą miasta (A8) do węzła Wrocław Północ i dalej DK5 w stronę Poznania. Z tej ostatniej trasy należy skręcić w prawo do Trzebnicy i kontynuować podróż DK15 w kierunku Krotoszyna. Za miejscowością Lasowice z DK15 trzeba skręcić w prawo w lokalną drogę prowadzącą prosto do Świebodowa. Odległość: w jedną stronę z Gliwic około 230km, z Wrocławia około 55km. Park podworski znajduje się w północnej części Świebodowa, na lewo od głównej drogi. Samochód można zaparkować w bocznej drodze prowadzącej do dawnego czworaka. Stanowi ona południową granicę parku.
Damian Dąbrowski,
Maj 2014 r.
