Powiat średzki, część miasta Środa Śląska
(nazwa niemiecka Flämischdorf, Kreis Neumarkt)
Zabytki w dawnych Bielanach
Do rejestru zabytków wpisano zespół pałacowy (ul. Leśna 1), obejmujący pałac oraz park (nr rej.: A/3791/434/W z 7.03.1979 r.).
Pałac w Środzie Śląskiej, przy ulicy Leśnej 1.
W tym miejscu znajdują się zabudowania dawnej wsi Bielany, włączonej w 1922 roku do miasta Środa Śląska.
Historia miejscowości
Bielany, dziś część Środy Śląskiej, są miejscowością o średniowiecznym rodowodzie, wzmiankowaną już w 1238 roku. Przez wieki wieś była podzielona na trzy majątki: Górny, Środkowy i Dolny, należące do różnych rodów szlacheckich i mieszczańskich. W XVIII i XIX wieku dobra stopniowo scalono, a miejscowość rozwijała się jako zaplecze rolnicze miasta z folwarkami, młynami, gorzelnią i wiatrakami. Przełomowym momentem były długie rządy Hermanna Zwanzigera (od 1866 r.), z którym wiąże się gruntowna przebudowa majątku oraz wzniesienie nowej rezydencji. Ostatnim przedwojennym właścicielem był Willy Gohlke. Po II wojnie światowej pałac przeszedł na własność państwową i był użytkowany przez PGR, co doprowadziło do znacznej degradacji obiektu.
Istniejący do dziś pałac przy ul. Leśnej 1 powstał około 1870 roku jako eklektyczna rezydencja o cechach barokowych i klasycystycznych. Jest to trójkondygnacyjny, podpiwniczony budynek na planie kwadratu, z bogato zdobionymi elewacjami, ryzalitami, portykami i reprezentacyjnym układem wnętrz. Szczególnie wyróżniała się sala z mauretańskimi arkadami. Wnętrza uległy zniszczeniu w pożarze w 2006 roku. Pałac otacza park krajobrazowy z cennym starodrzewem, którego pierwotny układ został w dużej mierze zatarty w okresie działalności PGR-u. Obecnie obiekt jest remontowany, a jego stan stopniowo ulega poprawie. Pałac jest własnością prywatną, brak możliwości zwiedzania.
Dawne Bielany to obecnie południowa część Środy Śląskiej, położona w pobliżu DK94 Legnica – Wrocław, w odległości około dwóch kilometrów od centrum miasta. Dokładna lokalizacja pałacu:
51.15619782185398, 16.579888267319397
Damian Dąbrowski,
Grudzień 2025r.
Zdjęcia z lat 2019-2025
