Powiat wrocławski, gmina Jordanów Śląski
(nazwa niemiecka: Thomitz, Kreis Reichenbach)
Rys historyczny i stan obecny
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1350 roku. Według dokumentu z tego roku Kilian von Hugwicz sprzedał Mikołajowi von Sifrdraw folwark Tomice. Już w osiemnastym stuleciu w Tomicach nie było dóbr rycerskich. Wioska składała się z kilku majątków. Jeden z nich – Freigut, od 1775 roku należał do rodziny Siegert. Właścicielem innego w latach 1783-1810 była kapituła katedralna we Wrocławiu. Kolejne dobra od 1840 roku należały do rodziny Rhötig. Mniej więcej w tym samym czasie właścicielami następnego majątku została rodzina Hoffmann. Od 1861 roku posiadłość Erbscholtisei (dziedziczne sołectwo) należało do rodziny Jerchel. Dziedziczne sołectwo pozostało w rękach rodziny Jerchel do końca drugiej wojny światowej. W 1937r. jego właścicielami byli spadkobiercy Otto Jerchela. W ich imieniu opiekę nad gospodarstwem sprawował pełnomocnik kapitan Walter Sucker. Powierzchnia majątku wynosiła 77ha. Księga adresowa z 1937 roku wymienia jeszcze właścicieli trzech posiadłości: Gustava Siegerta (Freigut nr 3 i 4, liczące 61,5ha), spadkobierców Rhötiga (Gut nr 2 i część Weinberg nr 15, łącznie 44ha) i Bruno Hoffmanna (Gut nr 5, o powierzchni 49ha). Prawdopodobnie siedzibą właścicieli dziedzicznego sołectwa był istniejący do dziś zespół dworski nr 2-3. Po drugiej wojnie światowej w Tomicach prawdopodobnie nie próbowano utworzyć Państwowego Gospodarstwa Rolnego. Majątki niemieckich właścicieli przejęli polscy przesiedleńcy. Dwór jest obecnie własnością prywatną, budynek w dalszym ciągu pełni funkcję mieszkalną i można go zobaczyć z zewnątrz, z pewnej odległości, zza ogrodzenia. Park nie jest ogrodzony i trudno określić jego stan własnościowy.
Dwór
Rezydencja w Tomicach została wzniesiona w osiemnastym stuleciu. Barokowy budynek był przebudowywany w XIX i XX wieku. Obecnie dwór pozbawiony jest cech stylowych, jego elewacje zachowały jedynie wydatne gzymsy: międzykondygnacyjny, podokienny i wieńczący. Od północy do dworu przylega dawny park typu naturalistycznego. Dominują w nim drzewa liściaste: dęby, lipy, klony, jawory. W drzewostanie występują również ciekawe egzemplarze drzew iglastych: żywotniki, sosna czarna. Park został wpisany do ewidencji zabytków, co jednak nie przeszkodziło w wybudowaniu na jego terenie sklepu (narożnik północno-zachodni) i prywatnego domu praktycznie w środku zadrzewienia.
Zabytki w Tomicach
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Tomicach. W ewidencji zabytków znalazły się m.in. zespół dworski (nr 2, 2a, 3): dwór, obora, stodoła, spichlerz, dawna piekarnia, piwnica lodowa, park typu naturalistycznego.
Informacje praktyczne i dojazd
Niestety dojazd komunikacją publiczną do Tomic nie jest możliwy. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, następnie DK396 do Strzelina i dalej DK39 do Łagiewnik. Z Łagiewnik najlepiej wyjechać ulicą Ślężną do Olesznej. Na początku Olesznej należy skręcić w prawo w lokalną drogę prowadzącą do Tomic przez Piotrówek. Zespół dworski położony jest na południowym krańcu miejscowości, na prawo od głównej drogi. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 180km. Samochód można zostawić na parkingu przy sklepie, wybudowanym na terenie parku, przylegającego od północy do zabudowań dworskich.
Damian Dąbrowski,
Czerwiec 2013 r.
