Powiat legnicki, gmina Krotoszyce
(nazwa niemiecka Klein Tinz, Kreis Liegnitz)
Zabytki w Tyńczyku Legnickim
Do rejestru zabytków w Tyńczyku Legnickim został wpisany pałac (nr rej.: A/3428/715/L z 30.07.1986r.).
Ponadto w ewidencji zabytków uwzględniono m.in. pozostałe zabudowania zespołu pałacowego: oficynę mieszkalną (nr 3b), stajnię, warsztaty, stodołę, garaże (nr 3), mur, park i ogród.
Miejscowość wzmiankowano w 1217 roku jako Tynez, w 1320 roku jako Klein Tinz, a w 1418 roku pod nazwą Tincz minor. Majątek należał m.in. do rodów von Lassota i von Langguth (XVII wiek). W 1722r. właścicielem posiadłości był Gottlieb Alexander von Baudis. W 1744 r. dobra znajdowały się w rękach wdowy Mariane Elisabeth baronowej von Kittliz, z domu von Kalkreuth. Dwa lata później w Tyńczyku wzmiankowano Christa Lehmanna. W 1767r. majątek należał do Karla Christopha barona von Kittliz. W 1777 roku włości otrzymał w spadku Christoph Ferdinand Rudolf baron von Kittliz und Ottendorf (ur.1751r., zm.1822r.). Pełnił on liczne funkcje w administracji, był m.in. radcą, a w latach 1795-1817 starostą powiatu legnickiego. Jego brat Friedrich August von Kittliz służył w armii pruskiej i zakończył karierę w stopniu pułkownika. W 1789 roku w Tyńczyku wzmiankowano pańską siedzibę i folwark. W opisach miejscowości z lat 1830-1845 jako właściciela majątku wymieniono radcę Scheuricha z Legnicy. W wiosce poza pałacem i folwarkiem znajdowały się: browar, gorzelnia, hodowla owiec merynosów. Od około 1856 roku właścicielem majątku był rotmistrz w stanie spoczynku Eduard Schubert. W jego rękach dobra pozostały przynajmniej do 1876 roku. Do Eduarda Schuberta należała także posiadłość w Spalonej. W Tyńczyku w latach 1872-1876 funkcję generalnego pełnomocnika pełnił inspektor Dietrich. W 1883 roku posiadłość nabył Oswald Braun z Babina. W 1894 roku włości liczyły 129ha, w tym 116ha pól uprawnych, 10ha łąk, 1ha lasu, 2ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Oswald Braun pozostał właścicielem majątku przynajmniej do 1930 roku. Następnie dobra otrzymała w spadku Elly Husemeyer, z domu Braun, być może jego córka. Generalnym pełnomocnikiem był Hans Husemeyer. Majątek miał powierzchnię 129ha, w tym 112ha pól uprawnych, 10ha łąk, 2,5ha pastwisk, 2,5ha parku, ogrodu i wód, 2ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków.
Neobarokowy pałac został ufundowany w 1896 roku przez Oswalda Brauna w miejscu i z wykorzystaniem murów starszej siedziby. Budynek dwuskrzydłowy, założony na planie litery „L”, dwukondygnacyjny. Korpus nakryty charakterystycznym wysokim dachem łamanych z lukarnami i ośmioboczną sygnaturką na kalenicy. Fasada z centralnym głównym wejściem zaakcentowanym ozdobnym szczytem ze spływami wolutowymi. Elewacje o podziałach ramowych, z wydatnym gzymsem wieńczącym, gzymsem kordonowym między kondygnacjami i lizenami w narożach oraz środkowym pozornym ryzalicie. Okna w obramieniach z kluczem.
Pałac skierowany jest fasadą na dziedziniec folwarczny wokół którego wznoszą się zabudowania gospodarcze pochodzące z XIX wieku. Na wschód od rezydencji zaniedbany park.
Pałac w I połowie XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/855878,foto.html?idEntity=509452 (dostęp: 25.05.2022r.)
Po 1945 roku pałac i folwark należały do Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Legnicy. W rezydencji znajdowały się biura, stołówka i mieszkania pracowników przedsiębiorstwa. W latach 1987-1988 w pałacu prowadzono prace remontowe. Po upadku PGR-u majątek znalazł się w gestii Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Pod zarządem agencji pałac został wysiedlony. Opuszczony budynek powoli niszczał. W 2015 roku zabytek został wystawiony na sprzedaż. W kolejnych latach w pałacu prowadzono prace remontowe. W 2019 roku trwała wymiana dachu.
Tyńczyk Legnicki położony jest około 10 kilometrów na południe od Legnicy. Z miasta powiatowego dojazd drogą lokalną (ul. Nowodworska) przez Kościelec. W pobliżu Tyńczyka Legnickiego w Nowej Wsi Legnickiej i Szymanowicach dwa węzły drogowe na autostradzie A4. Zespół pałacowy znajduje się na wschodnim krańcu Tyńczyka Legnickiego.
Dokładna lokalizacja pałacu:
51.139894032752245, 16.125317128985017
Damian Dąbrowski,
Maj 2022r.
