Powiat jaworski, gmina Paszowice
(nazwa niemiecka: Wederau, Kreis Bolkenhain)
Rys historyczny i stan obecny:
Początki miejscowości sięgają co najmniej pierwszej połowy XIV wieku. W Wiadrowie znajdował się zamek rycerski spalony przez wojska husyckie w 1430 roku. Około 1437 roku Anna von Liebenthal była żoną Piotra von Reibnitz z Wiadrowa. Na przełomie XV i XVI w. przynajmniej część miejscowości należała do rodu von Zedlitz. W połowie XVI w. właścicielem majątku w Wiadrowie był Gunzel von Reibnitz. Kolejna informacja o miejscowości pochodzi z 1597 r., kiedy to Katarzyna von Nimptsch (1548-1612) została żoną Jana von Reibnitz z Wiadrowa. Około połowy XVII w. dobra należały do Georga Siegmunda von Tschirnhaus. Następnym właścicielem wioski, o którym posiadamy informacje był Jan Henryk VI von Hochberg (1768-1833). W 1800 r. kupił on państwo Grodziec, w skład którego wchodził również majątek w Wiadrowie. Niestety nie wiemy jak długo posiadłość pozostała w rękach Hochbergów. Z ksiąg adresowych wynika, że w 1905 r. i 1921 r. dwór i majątek w Wiadrowie o powierzchni ponad 400 ha były własnością dr filozofii Waltera Josephn`a. Po drugiej wojnie światowej dobra zostały znacjonalizowane. Folwark przekazano Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu.
Dwór
Renesansowy dwór zbudowany przez rodzinę Reibnitzów około połowy XVI w., w czasach późniejszych wielokrotnie przebudowywany: 1770 r., II połowa XIX w., 1960 r. Budynek murowany z kamienia i cegły, potynkowany, wzniesiony na planie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacjowy, nakryty dachem czterospadowym z facjatami i powiekami, wykonanym z dachówki. Fasada (elewacja zachodnia) sześcioosiowa, z asymetrycznie umieszczonym głównym wejściem. Układ osi zapewne zmieniony, zachowane zwieńczenie renesansowego portalu z ośmioma kartuszami herbowymi. Przed wejściem kamienny most z końca XIX w., przerzucony nad fosą otaczającą dwór. Elewacje w znacznym stopniu uproszczone, zachowały gzymsy: międzypietrowy i wieńczący, obramowania części otworów okiennych i proste nadokienniki. W narożnikach budynku pozostałości szkarp. Centralnie usytuowane facjaty zamknięte są trójkątnymi przyczółkami. W elewacji południowej niewielki kwadratowy ganek ze schodami od wschodu i zachodu. Układ wnętrz trzytraktowy, z sienią i klatką schodową na osi. W części pomieszczeń przyziemia zachowane sklepienia kolebkowe. Na północ od dworu usytuowany prostokątny dziedziniec folwarczny, wokół niego zachowane i użytkowane budynki gospodarcze, pochodzące zapewne z XIX w. Od zachodu do rezydencji przylega park krajobrazowy, przekształcony z ogrodu w XVIII w. W parku budynek oranżerii i cenne okazy starodrzewu. W drzewostanie parku dominują gatunki liściaste: dąb szypułkowy, kasztanowiec zwyczajny, lipa drobnolistna, platan klonolistny, klon zwyczajny i klon jawor. Obecnie dwór, folwark i park są własnością prywatną, dawną rezydencję można zobaczyć tylko z zewnątrz z pewnej odległości.
Zabytki w Wiadrowie
Do rejestru zabytków sztuki w Wiadrowie wpisano: kościół filialny p.w. Podwyższenia Krzyża (23.12.1960 r., pod nr rej.: 827), cmentarz przykościelny (16.02.1990 r., pod nr rej.: 880/L), ruinę kościoła ewangelickiego (9.09.1965 r., pod nr rej.: 1395), zespół pałacowy: pałac (8.10.1960 r., pod nr rej.: 782) i park (5.05.1980 r., pod nr rej.: 549/L).
Informacje praktyczne i dojazd:
Dojazd do Wiadrowa komunikacją publiczną zapewniają autokary firmy P.T.H.U. „Manuela” kursujące z Jaworu do Bolkowa. Niestety z Górnego Śląska do obydwu tych miast trudno dotrzeć. Do Bolkowa z Katowic kursuje kilka pospiesznych autobusów PKS. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Legnicy do węzła Bielany, następnie DK 345 i DK 363 do Jaworu i dalej DK 3 w stronę Bolkowa. Wiadrów znajduje się na lewo od tej ostatniej trasy. Odległość: ponad 220 km w jedną stronę. Przy drodze z Wiadrowa do Bolkowic widoczne są zabudowania dawnego folwarku, za którymi znajduje się dwór. W pobliżu nie ma parkingu, samochód najlepiej zostawić na początku parku.
Damian Dąbrowski,
Listopad 2010 r.
