Powiat miasto Wrocław, osiedle
(nazwa niemiecka Pawelwitz, w latach 1937-1945 Wendelborn, Kreis Trebnitz)
Zabytki we Wrocławiu Pawłowicach
Do rejestru zabytków we Wrocławiu Pawłowicach wpisano zespół pałacowy
i folwarczny, ul. Pawłowicka 85-101/ Widawska, koniec XIX w., nr rej.: 565/Wm z 10.07.1996r., otoczenie zespołu, nr rej.:506/A/05 z 18.04.2005r.: pałac z łącznikiem, 1891r.; oficyna, 1891r.; dom zarządcy; młyn; stajnia; wieża wodna; dom ogrodnika; dom leśniczego; park; glorieta; mostek; fontanna; 2 bramy wjazdowe.
Pierwsza wzmianka o Pawłowicach pochodzi z 1260 roku. Wioska pojawiła się w niej pod nazwą Paulovici. Przez kilka stuleci wioska należała do wrocławskiego klasztoru zakonu norbertanów (opactwo św. Wincentego na Ołbinie). W 1810 roku podobnie jak inne majątki kościelne została przejęta przez pruski skarb państwa w wyniku sekularyzacji. Majątek w Pawłowicach następie nabył hrabia Hugo von Haugwitz. W 1830 roku posiadłość należała do radcy Mensa. W 1845 roku dobra były w rękach spadkobierców dr prawa Mensa. W połowie XIX wieku właściciele majątku zmieniali się co kilka lat. Należał on do Pana Bahra (1856r.), von Stockhausen (1861r.), Edmunda Luyken (1866r., 1876r.). W 1886 roku dobra nabył znany wrocławski wydawca Heinrich von Korn (ur.1829r., zm.1907r.). Heinrich von Korn w 1891 roku prawdopodobnie według projektu Augusta Ortha ufundował w Pawłowicach rezydencję, która rok później przekazał swej córce Marii(ur.1866r.) i jej małżonkowi Konstantemu von Schweinichen (zm.1911r.). W 1894 roku nowi właściciele utworzyli fideikomis, który obejmował majątki w Pawłowicach, Biskupicach Widawskich oraz folwark Małe Biskupice. Po śmierci męża w 1911 roku dobra prowadziła wdowa Pani Maria von Schweinichen z domu von Korn. Pomiędzy 1917 a 1921 rokiem fideikomis otrzymał w spadku Ernst von Schweinichen. Pozostał jego właścicielem, co najmniej do 1937 roku. W tym czasie majorat obejmował 1513ha. Sama posiadłość w Pawłowicach liczyła 292,2ha: 197,4ha pól uprawnych, 41,5ha łąk, 34,1ha lasów, 1,6ha wód, 7,2ha parku, 3,2ha ogrodu, 14,2ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków.
Pałac w pierwszej połowie XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/867740,foto.html?idEntity=512394 (dostęp: 28.12.2018r.)
Źródło: https://polska-org.pl/918805,foto.html?idEntity=512394 (dostęp: 28.12.2018r.)
W 1945 roku majątek w Pawłowicach przejęło państwo polskie. Pałac wraz z folwarkiem został przekazany Uniwersytetowi Wrocławskiemu. W 1952 roku pieczę nad zabudowaniami przejęła Akademia Rolnicza. W kolejnych latach przeprowadziła ona remont przystosowując rezydencję do swoich potrzeb. W 1975 roku w wyniku pożaru uszkodzeniu uległ dach pałacu. Rok później zadaszenie zostało naprawione. Od 2005 roku prowadzono kolejne prace remontowe. Objęło one nie tylko pałac, ale pozostałe zabudowania pofolwarczne. Z kolei w 2011 roku odrestaurowano otaczające rezydencję park i arboretum. Rośnie w nich ponad 200 gatunków drzew i krzewów. Obecnie właścicielem posiadłości jest Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu. W pałacu mieści się Centrum Szkolenia Ustawicznego, centrum konferencyjne, hotel i restauracja.
Osiedle Pawłowice znajduje się w północnej części Wrocławia. Najkrótszy dojazd z centrum miasta zapewnia DK98 w kierunku Długołęki. Na wysokości osiedla Psie Pole należy skręcić w ulicę Bora-Komorowskiego, a następnie jechać ulicą Okulickiego. Dawny folwark z pałacem i otaczający je park położone są w północnej części Pawłowic, pomiędzy ulicami Pawłowicką, Widawską i Okulickiego.
Damian Dąbrowski,
Grudzień 2018r.
