Powiat świdnicki, gmina Strzegom
(nazwa niemiecka Fehebeutel, Kreis Striegau, od 1932r. Kreis Schweidnitz)
Zabytki w Wieśnicy
Do rejestru zabytków ani do ewidencji zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Wieśnicy. W ewidencji zabytków mogłyby znaleźć się zabudowania gospodarcze dawnego folwarku.
Miejscowość wzmiankowano w 1319 roku jako Vegbütel i Vegbeutel, a w 1374r. pod nazwą Vegebeutel. Właścicielami majątku byli m.in. w 1524r. Hans von Schindel, w 1626r. Nikolaus von Schindel, w 1743r. Hans Friedrich von Axleben Magnus genannt. Po śmierci tego ostatniego dobra rycerskie Wieśnica należały do jego syn Christian Eusebius von Axleben Magnus genannt. W 1785 roku kolejną właścicielką była wdowa po Christianie Eusebiusie, Pani Johanna Helena Adolfina von Axleben z domu von Moll. W tym czasie w wiosce wzmiankowano folwark, 5 gospodarstw zagrodniczych i 1 chałupnicze. W miejscowości mieszkały 52 osoby. W 1830 roku jako posiadacza dóbr wymieniono Unverrichta. W Wieśnicy znajdowało się 11 domów, stary pałac oraz folwark. Wioskę zamieszkiwały 103 osoby, w tym 26 wyznania katolickiego. Źródło z 1845 roku podaje jako właściciela majątku Johanna Traugotta Unverrichta, porucznika, deputowanego powiatowego oraz rycerza orderu zakonu z czerwoną gwiazdą. Nabył on włości w 1830 roku za 20 000 talarów reńskich. W opisie wioski z 1845 roku wzmiankowano 14 domów, folwark, 132 mieszkańców, w tym 35 katolików, gorzelnię, hodowlę 700 owiec merynosów. Po śmierci Johanna Traugotta w 1873 roku dobra otrzymała w spadku wdowa po nim, Pani Anna von Unverricht (ur.1833r., zm.1896r.). W kolejnych latach wyszła ponownie za mąż za Otto Friedricha Augusta von Oheimb i była wymieniana w dokumentach jako Anna von Oheimb, z domu von Poser-Nädlitz. W 1894 roku majątkiem w Wieśniacy zarządzał inspektor Heidrich z Żelazowa. Posiadłość liczyła 116ha, w tym 90ha pól uprawnych, 11ha łąk, 11ha lasów, 2ha dróg, 2ha podwórzy gospodarczych i innych użytków. Anna Charlotte von Oheimb z dwóch małżeństw nie doczekała się dzieci. Po jej śmierci w 1896 roku wszystkie dobra, w tym Wieśnicę, otrzymał w spadku jej siostrzeniec Bogislav Friedrich Felix von Damnitz (ur.1847r., zm.1926r.), generał kawalerii, mieszkający w Żelazowie (Eisdorf) w powiecie świdnickim. Bogislav Friedrich był synem Karla Heinricha Ludwiga von Damnitz (ur.1822r., zm.1903r.) i Antonie Friederike Clementine z domy von Poser und Gross-Naedlitz (ur.1825r., zm.1896r.). W 1868 roku Bogislav Friedrich von Damnitz ożenił się z Friederike Auguste Charlotte Theodore Beseke (ur.1848r., zm.1937r.). Źródła z 1930 i 1937 roku jako właścicielkę wymieniają Jej Ekscelencję Panią Fredę von Damnitz z Żelazowa, być może córkę Bogislava i Friederike. W 1937 roku generalnym pełnomocnikiem do spraw majątku był nadinspektor Richard Hartwig z Rogoźnicy Wielkiej, a funkcję administratora pełnił Otto Sambale. Dobra rycerskie Wieśnica miały powierzchnię 111,56ha, w tym 85ha pól uprawnych, 8ha łąk, 3ha pastwisk, 11ha lasów, 1ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Rozparcelowano 3,56ha.
Rezydencję w Wieśnicy wzmiankowano w 1830 roku, jako stary pałac. Historia posiadaczy majątku w wiosce sięga XVI stulecia, trudno jednak ocenić czy siedziba szlachecka była aż tak wiekowa. Nie mniej zagadkowa jest zagłada budynku. Nie zachowały się widokówki prezentujące pałac. Ponieważ już w XIX wieku posiadłość w Wieśnicy należała do właścicieli dóbr Kostrza i Żelazów, w których znajdowały się rezydencje, znaczenie siedziby w wiosce zapewne spadło. Być może pałac w Wieśnicy rozebrano przed 1945 rokiem, a w miejscowości zachowano jedynie folwark. Niestety obecnie nawet w przybliżeniu nie jesteśmy w stanie opisać zarówno wyglądu budynku jak i podać daty jego zniszczenia.
Wieśnica położona jest około 20 kilometrów na północny-zachód od Świdnicy. Z miasta powiatowego dojazd zapewniają drogi wojewódzkie nr 382 i 374. Ta ostatnia łącząca Strzegom i Jawor przebiega przez Wieśnicę. Pozostałości dawnego majątku znajdują się na południowym krańcu wioski, w bezpośrednim sąsiedztwie DW 374.
Damian Dąbrowski,
Styczeń 2020r.
