Powiat świdnicki, gmina Świdnica
(nazwa niemiecka Ober Bögendorf, Kreis Schweidnitz)
Zabytki w Witoszowie Górnym
Do rejestru zabytków w Witoszowie Górnym został wpisany zespół dworski:
- dwór, XVI/XVII, k. XVIII, pocz. XX,
nr rej.: A/5227/957 z 11.05.1963 oraz 1691 z 12.05.1966
- park, XIX, nr rej.: A/4620/745/WŁ z 8.11.1980
Witoszów Górny wzmiankowano w 1318r. jako Bougendorf. Miejscowość W XVI i XVII wieku składała się z trzech działów. Pierwszy z nich należał do rodziny von Schindel, von Gellhorn, von Seidlitz, von Dobschϋtz und Plauen. Właścicielami drugiego były rody von Schellendorf, von Mϋhlberg, von Kuhl, von Gellhorn. Trzecią część Witoszowa Górnego posiadały kolejno rody von Schweinchen, von Zedlitz, von Tschirsky, von Gellhorn. W 1785 roku w Witoszowie Górnym znajdowały się trzy folwarki, 16 gospodarstw zagrodników, 19 gospodarstw chałupników, młyn wodny. Wieś liczyła 266 mieszkańców. W 1830 roku dobra rycerskie w miejscowości należały do majora Friedricha Wilhelma von Meyera. W Witoszowie Górnym znajdował się pałac, 2 folwarki, 53 domy, ewangelicka szkoła, browar, młyn wodny. Wioskę zamieszkiwały 352 osoby, w tym 64 wyznania katolickiego. W 1845 roku majątek należał do kapitana von Wyschetzki`ego. W opisie miejscowości wymieniono 53 domy, pałac, 2 folwarki, 391 mieszkańców, w tym 74 katolików, ewangelicką szkołę, browar, gorzelnię i młyn wodny. W dokumentach z lat 1856-1858 jako posiadacza dóbr wzmiankowano Juliusa von Schweintza. Pomiędzy 1861 a 1866 rokiem jego spadkobiercy sprzedali włości Hansowi Heinrichowi XI Hochbergowi hrabiemu Fürstenstein und Pless. W 1872 roku od właściciela Książa majątek w Witoszowie Górnym dzierżawił kapitan Baron. W 1870 roku dobra odkupił Hugo Baucke z Mokrzeszowa Górnego. Co ciekawe w kolejnych latach sprzedał on majątek w Mokrzeszowie Górnym rodzinie von Hochberg, lecz pozostał jego dzierżawcą. W 1894 roku należące do Hugo Baucka włości w Witoszowie Górnym liczyły 246ha, w tym 111ha pól uprawnych, 8ha łąk, 125ha lasów, 2ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Funkcję administratora pełnił Fritz Baucke. W 1902 i 1905 roku jako właścicielka została wymieniona w księgach adresowych wdowa Pani Marie Baucke, z domu Thrul z Mokrzeszowa Górnego. Generalnym pełnomocnikiem do spraw majątku był Fritz Baucke. Około 1909 roku posiadłość odkupił kapitan Richard Rojahn. Po 1912 roku Richard Rojahn sprzedał majątek księciu Hansowi Heinrichowi XV von Pless, hrabiemu Hochberg-Fϋrstenstein. Włości liczyły 442,22ha, w tym 168,26ha pól uprawnych, 15,05ha łąk, 0,11ha pastwisk, 250,85ha lasów, 4,75ha ogrodu, 0,43ha stawów, 0,84ha dróg, 1,93ha podwórzy gospodarczych i innych użytków. Przy folwarku działała cegielnia. W kolejnych latach posiadłość została w znacznym stopniu rozparcelowana. W 1930 roku majątek był już własnością miasta Świdnica. Powierzchnia dóbr wynosiła w tym czasie zaledwie 254ha.
Po 1945 roku dwór należał do Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji we Wrocławiu. Następnie został przekazany do Państwowego Funduszu Ziemi. Zabytek wykorzystywano jako wielorodzinny budynek mieszkalny. Od 1983 roku dwór należał do rolników indywidualnych. W 2003 roku prywatny inwestor przeprowadził generalny remont zabytku. Obecnie bardzo dobrze utrzymany dwór jest własnością prywatną. Budynek można zobaczyć z zewnątrz, z pewnej odległości.
Dwór na przedwojennej widokówce
Źródło: https://polska-org.pl/7518185,foto.html?idEntity=513080 (dostęp: 28.07.2021r.)
Renesansowy dwór zbudowany w miejscu starszej siedziby w 1624 roku. Przebudowany w 1827 i 1910 roku. Remontowany w 1968r., 1984r. i 2003r. Budynek murowany, założony na planie prostokąta, zbliżonego do kwadratu, wysoko podpiwniczony, trzykondygnacyjny, z użytkowym poddaszem, nakrytym dachem mansardowym z powiekami. Układ wnętrz dwutraktowy, w części pomieszczeń parteru zachowane sklepienia kolebkowe z lunetami. Do dworu przylega park z drugiej połowy XIX wieku, w nim ciekawe okazy starodrzewu. Park częściowo otoczony kamiennym murem. W pobliżu dworu znajdują się dwa tzw. krzyże pojednania.
Witoszów Górny znajduje się około 9 kilometrów na południowy-zachód od Świdnicy. Dojazd z miasta powiatowego drogą wojewódzką nr 379 i następnie drogą lokalną przez Witoszów Dolny. Zespół dworski położony jest w zachodniej części wioski. Dokładna lokalizacja dworu:
50.81831604590293, 16.391789760850408
Damian Dąbrowski,
Lipiec 2021r.
