Powiat krapkowicki, gmina Krapkowice
(nazwa niemiecka: Zuzella, w latach 1936-1945 Schlacken, Kreis Oppeln)
Rys historyczny i stan obecny:
Początki dziejów miejscowości sięgają XII w. Pomiędzy 1195 a 1201 rokiem biskup wrocławski Jarosław nadał Żużelę zakonowi cystersów. Następnie wioska przeszła na własność klasztoru norbertanek z Czarnowąsów. W posiadaniu tego zakonu Żuzela pozostawała przez kilka stuleci. W XIX w. majątek w miejscowości przeszedł w ręce rodziny von Haugwitz. W 1886 r. posiadłość o powierzchni 272 ha wchodziła w skład majoratu Krapkowice, należącego do hrabiego Kurta von Haugwitz. Majątek w Żużeli w tym czasie dzierżawił Hermann Gödecke. Dobra w posiadaniu rodziny von Haugwitz pozostały do końca drugiej wojny światowej. W 1894 r. dzierżawił je Adolf Deloch, a w 1905 r. Pani Elżbieta Deloch z domu Reymann. Kolejnym dzierżawcą był Hans Mroczek, wzmiankowany w 1912 i 1921 roku.
Dwór
Dwór w Żużeli został wzniesiony w trzeciej ćwierci XIX w., jako siedziba zarządców majątku. Budynek murowany z cegły, potynkowany, wzniesiono na rzucie prostokąta. Dwór był częściowo parterowy, częściowo dwukondygnacyjny, nakrywały go dachy siodłowe. Elewacje budynku w znacznym stopniu uproszczone, zachowały część detali architektonicznych: wydatny gzyms między kondygnacjami, proste opaski wokół otworów okiennych, płyciny pod oknami drugiej kondygnacji. W 2007 r. budynek w złym stanie technicznym za zaledwie 26 tysięcy złotych nabył mieszkaniec Żużeli. Właściciel miał wyremontować obiekt z przeznaczeniem na hotel i restaurację. Rozpoczęcie prac jednak opóźniało się z roku na rok i zimą 2010 r. runął dach nad częścią parterową budynku. Przed sierpniem 2010 r. ta część dworu została rozebrana. Jaki będzie dalszy los dworu w tej chwili trudno przewidzieć. Właściciel zabytku obiecuje jego odbudowę. Informacje o wydarzeniach z 2010 r. można znaleźć w Internecie
http://www.strefabiznesu.nto.pl/artykul/zuzela-mial-byc-hotel-i-restauracja-jest-inaczej-dwor-niszczeje-34900.html (link aktywny z dniem dodania artykułu)
Do dworu przylega niewielki park krajobrazowy, prawdopodobnie należący do władz samorządowych. Na obrzeżach parku znajduje się kaplica – grobowiec, wybudowana przez zarządcę majątku Hermanna Gödecke, po śmierci żony i dzieci. W ostatnich latach kaplica została odnowiona. W pobliżu zabytku zlokalizowany jest dawny folwark. Budynki gospodarcze są w dalszym ciągu użytkowane.
Dwór i park w Żużeli w sierpniu 2010 roku
Aktualizacja: Przed 2015 rokiem odbudowano parterowe skrzydło rezydencji. W kolejnych latach roboty budowlane zostały jednak wstrzymane. W maju 2018 roku budynek w dalszym ciągu nie był wykończony i użytkowany.
Stan rezydencji i jej otoczenie w maju 2018 roku
Zabytki w Żużeli
Do rejestru zabytków w Żużeli wpisano tylko dwór (31.08.1989 r., nr rej.: 2195/89). W rejestrze nie znalazł się park oraz kaplica grobowa.
Informacje praktyczne i dojazd:
Dobry dojazd komunikacją publiczną do Żużeli zapewniają autobusy PKS kursujące między innymi z Kędzierzyna-Koźla i Krapkowic. Polecam dojazd przez Kędzierzyn, za względu na łatwiejszą przesiadkę. Do miasta można dotrzeć pociągiem np. z Gliwic. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Krapkowice. Następnie z Krapkowic DK 45 w stronę Raciborza. Trasa ta prowadzi na prawo od Żużeli, do miejscowości są z niej dwa zjazdy. Odległość: w jedną stronę około 75 km. Samochód najlepiej zaparkować przy sklepie, w pewnej odległości od ruin dworu.
Damian Dąbrowski,
Kwiecień 2011r., aktualizacja maj 2018r.