Powiat średzki, gmina Miękinia
(nazwa niemiecka Saarawenze, Kreis Neumarkt)
Zabytki w Żurawińcu
Do rejestru zabytków nie został wpisany żaden obiekt w Żurawińcu.
W ewidencji zabytków uwzględniono m.in. zespół dworski (nr 15/16): dwór oraz trzy budynki gospodarcze.
Miejscowość wzmiankowano w w 1175 roku jako Sorauin, w 1270 roku jako Zerawin, w 1336 roku jako Serawin i w 1361 roku pod nazwą Serawincz. W 1795 roku właścicielem Żurawińca był von Wedell, wcześniej dobra posiadała rodzina von Glogner. W miejscowości znajdowała się pańska siedziba, folwark, karczma, wiatrak, 3 gospodarstwa wolnych zagrodników, 4 zagrodników omłockowych oraz trzy inne domostwa. Wieś liczyła w sumie 14 gospodarstw i 91 mieszkańców. W 1830 roku właścicielem majątku był Scholz. W opisie miejscowości wzmiankowano 18 domów, dwór, 128 mieszkańców, w tym 25 katolików, gorzelnię oraz wiatrak. Ewangelicy posiadali kościół w Lutyni. Katolicy uczęszczali do kościoła w Brzezinie, podlegającego pod parafię w Mrozowie. W 1840 roku posiadłość w Żurawińcu za 24500 talarów reńskich nabył W. Fischer. Pozostał on właścicielem dóbr przynajmniej do 1845 roku. W spisie z tego roku w Żurawińcu wymieniono 20 domów, dwór, 126 mieszkańców, w tym 12 katolików, wiatrak, a także gorzelnię. W kolejnych dekadach XIX wieku posiadacze majątku często się zmieniali. W dobrach Żurawiniec wzmiankowano: w 1856 roku porucznika Rotha, w 1858 roku radcę Hoffmanna, w 1866 roku hrabiego zur Lippe-Biesterfeld-Weissenfeld, w 1872 roku Kolecka, w 1876 roku porucznika Hielschera, w 1886 roku Dr prawa Eugena Schliefa z Mrozowa, w 1894 roku Heinricha Schlegela z Mrozowa. W 1894 roku włości liczyły zaledwie 120ha, w tym 104ha pól uprawnych, 5ha łąk, 5ha lasów, 5ha stawów, 1ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków.
W 1905 roku podobnie jak Kokorzyce posiadłość należała do Jego Ekscelencji Franza II hrabiego von Ballestrema z Pławniowic na Górnym Śląsku. Funkcję generalnego pełnomocnika pełnił jego syn Leo hrabia von Ballestrem z Mrozowa. Przed 1909 majątki Kokorzyce i Żurawiniec nabył Emil Strube, mieszkający następnie w Lubiatowie Dolnym. Włości w Żurawińcu w latach 1909-1917 dzierżawił jego syna Alfreda Strube. Około 1921 roku Alfred Strube odziedziczył majątek. Był w nim wzmiankowany do 1926 roku. Według księgi adresowej z 1930 roku właścicielem posiadłości był Gaedle z Krępic. Majątek liczył 129ha, w tym 102,3ha pól uprawnych, 15,4ha pastwisk, 5ha lasów, 0,3ha stawów, 3ha parku i ogrodu, 3ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W kolejnych latach Żurawiniec włączono do Krępic. W 1937 roku resztka włości jako Erbhof należała do Wilhelma Plewnia. Powierzchnia dóbr wynosiła 102ha, w tym 88,5ha pól uprawnych, 7ha łąk, 5ha lasów, 0,5ha stawów, 1ha parku, ogrodu, dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków.
Dwór na początku XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/689573,foto.html?idEntity=506006 (dostęp: 6.02.2022r.)
Murowany dwór, założony na planie prostokąta, parterowy, z piętrowymi centralnymi ryzalitami, nakryty dachem mansardowym, z częściowo użytkowym poddaszem. Pierwotnie na kalenicy znajdowała się niewielka sygnaturka, a w połaciach dachowych powieki. Dwór wyremontowany, dobrze utrzymany, ale przekształcony, dostawiono do niego liczne przybudówki, elewacje pozbawiono cech stylowych.
Dwór obecnie wraz z resztą zabudowań pofolwarcznych jest własnością prywatną. Dawna rezydencja służy celom mieszkalnym. Budynek można zobaczyć z zewnątrz, z pewnej odległości.
Żurawiniec położony jest około 18 kilometrów na wschód od Środy Śląskiej. Dojazd z miasta powiatowego DK94 w kierunku Wrocławia do Wróblowic i dalej lokalną drogą przez Krępice. Dawny majątek znajduje się we wschodniej części Żurawińca, przy ulicy Ogrodowej.
Dokładna lokalizacja dworu:
51.1732145532437, 16.816900021724376
Damian Dąbrowski,
Luty 2022r.
